7

Enzymy 123

*■ ijący ostatecznie kompleks enzym-substrat-inhibitor (ESI) jest nieaktywny ta - tycznie, ponieważ związanie inhibitora uniemożliwia uzyskanie przez centrum a" ne enzymu odpowiedniej konformacji. Z tego powodu nie można cofnąć efektu tancwania przez zwiększenie stężenia substratu.

Przykładem inhibicji niekonkurencyjnej jest odwracalne wiązanie się niektórych nników z grupami -SH reszt cysternowych, istotnymi dla aktywności niektórych a mów (np. jony Cu"⁺, Hg²⁺, Ag⁺, tworzące z grupami -SH merkaptydy). Niezbędne do mr mości grupy -SH mogą być zlokalizowane także poza centrum aktywnym enzymu, *t-igając w utrzymaniu określonej konformacji cząsteczki. W tym przypadku ich Hokowanie prowadzi do niekorzystnych zmian kon formacyjnych. Inhibicję •- mpetycyjną mogą spowodować również czynniki wiążące się z niezbędnym do i* mości enzymu metalem, np. EDTA (etylenodiaminotetraoctan), wiążący kationy !%•_wartościowe, lub cyjanki tworzące nieaktywne kompleksy typu cyjanożelazianów z | ' ami Fc²⁺ i Fe³⁺(żelazi- lub żelazocyjanki).

-    - 5.1. Kinetyczne rozróżnianie inhibicji kompetycyjnej i niekompetycyjnej

Rozróżnienie inhibicji kompetycyjnej od niekompetycyjnej umożliwiają pomiary mości reakcji i wyznaczenie stałych Michaelisa w obecności danego inhibitora,

-    ' -stępnie porównanie ich z tymi samymi parametrami wyznaczonymi dla reakcji : ■ ymatycznej przebiegającej bez inhibitora. Graficznie parametry K_M i V_max najłatwiej ¹ naczyć np. metodą Lineweavera-Burka (rozdział 4.4.1, Rys. 4.7). Innymi często

losowanymi metodami graficznymi są metody Hanesa-Woolfa i Woolf-Augustinsson-

-    rstee (patrz rozdział 4.4.1).

W inhibicji kompetycyjnej obserwujemy wzrost wartości K_M, natomiast wartość V_max ' e zmienia się; jednak można ją uzyskać przy stężeniu substratu dużo wyższym niż

*    nieobecności inhibitora (Rys. 4.12).

W inhibicji niekompetycyjnej szybkość maksymalna (V_max) ulega zmniejszeniu, ■ nieważ inhibitor niekompetycyjny zmienia aktywność katalityczną enzymu, nie ulega Miomiast zmianie wartość Km, określająca powinowactwo enzymu do substratu (Rys.

-13).

4.4.6. Aktywatory enzymów

Aktywatory enzymów to różnego rodzaju substancje zwiększające ich aktywność, lecz nie biorące bezpośrednio udziału w reakcji katalizy. Są to jony niektórych metali

•    budowane w część białkową enzymu lub leż związki drobnocżąsteczkowe usuwające spływ związków hamujących.

Aktywatorami są najczęściej jony metali, które mogą uczestniczyć w wiązaniu substratu przez enzym lub są odpowiedzialne za utrzymanie aktywnej katalitycznie konformacji enzymu. Enzymy są najczęściej aktywowane przez kationy: Mg²⁺ (fosfatazy, fosforylazy, syntetazy), Zn²⁺ (dehydrogenaza mleczanowa, dehydrogenaza alkoholowa, proteazy), Mn^2T (peptydazy, arginaza), Ca²⁺ (lipaza, kalpainy), Cu²⁺ (oksydazy). Aniony najczęściej nie są czynnikami wpływającymi na aktywność enzymów. Wyjątek stanowią jonany CE, będące aktywatorami amylazy ze śliny. Często rolę swoistych aktywatorów enzymów pełnią tzw. pierwiastki śladowe, będące niezbędnymi składnikami pokarmowymi.