4

112 Enzymy

dodawanie stabilizatorów. Mogą to być m.in. białka (np. 0,5-1% albumina osocza), wielocukry (np. dekstran o masie cząsteczkowej około 40 kDa), glikol polietylenowy lub glicerol (w stężeniu 20-50%). Poza tym stabilizatorami niektórych enzymów mogą być sole nieorganiczne (np. siarczan (VI) amonu).

Jak wspomniano na początku tego rozdziału, pewna grupa cząsteczek nie będących białkami, również wykazuje właściwości biokatalityczne. Są to cząsteczki RNA nazywane rybozymami. Katalityczny RNA, podobnie jak białka enzymatyczne, ma zdolność zwiększania szybkości reakcji chemicznej, wykazuje specyficzność substratową, charakteryzuje się specyficzną strukturą łańcucha rybonukleinowego i można w jego budowie wyróżnić centrum aktywne. Przykładami rybozymów mogą być introny zdolne do samodzielnego wycinania się z pre-mRNA, pre-rRNA czy pre-tRNA (proces ten może być odwracalny). Rybozymy mogą również wykazywać:

aktywność cndorybonukleazową w stosunku do innych (obcych) jednoniciowych cząsteczek RNA,

aktywność endonuklcazową, tnąc jednoniciowy DNA (efektywność tej reakcji jest znacznie niższa niż dla substratów RNA),

aktywność polimerazy RNA, przyłączając nukleotydy komplementarne do zewnętrznej matrycy lub też do jednej z własnych podjednostek; ta właściwość rybozymów świadczy o zdolności niektórych cząsteczek RNA do samoreplikacji.

4.1. KLASYFIKACJA I NOMENKLATURA ENZYMÓW

Szybki rozwój enzymologii oraz wzrastająca liczba poznawanych enzymów wymusił} wprowadzenie jednolitego systemu ich nazewnictwa. Było to podyktowane faktem, że w wielu przypadkach te same enzymy były znane pod kilkoma nazwami lub różnym enzymom nadawano te same nazwy. W związku z tym Komisja Enzymowa Międzynarodowej Unii Biochemicznej w latach 1956-1972 opracowała dokładny, opisowy i informacyjny system klasyfikacji enzymów. Za podstawę klasyfikacji i nazewnictwa przyjęto rodzaj katalizowanej przez enzymy reakcji chemicznej. Enzym} zostały podzielone na sześć głównych klas, w obrębie których wyróżniono kilka podklas. dodatkowo podzielonych na pod-podklasy (Tab. 4.1).

Zasady klasyfikacji enzymów znajdują odzwierciedlenie w nadawanych im systematycznych numerach kodowych (EC, ang. Enzyme Commision), złożonych z czterech członów liczbowych oddzielonych od siebie kropkami. Numer klasyfikacyjny, jednoznacznie wskazuje określony enzym.

Przykładowo numer EC 3.2.1.1 oznacza a-amylazę (jeden z enzymów hydrol i żujących skrobię).

Pierwsza cyfra w numerze kodowym EC tego enzymu oznacza przynależność do 5 klasy enzymów - hydrolaz - i charakteryzuje typ reakcji katalizowanej przez ter. enzym.

Druga cyfra oznacza podklasę 2, w której znajdują się enzymy działające na związki glikozylowe.

Trzecia cyfra określa pod-podklasę 1 i precyzuje bliżej typ hydrolizowanego wiązania (O-glikozydowc).

Czwarta cyfra numeru klasyfikacyjnego jest kolejnym numerem danego enzymu w jego podklasie.