klsti027

38

i. Moszyński: kulturaludowa slowia

giej strony i u inorodców Azji północnej, względnie północno-wschodniej, przechowały się bardzo prymitywne ich typy, wykonane z kości wieloryba i używane do połowu wilków. Tunguzi w środkowo-pół-nocnej Azji i Ostjacy w północno-zachodniej używają też kul (w kształcie naszych piłek do gry), nabitych zadzierżystemi gwoździami, które podaje się niedźwiedziowi w łapy, gdy staje na dyby, idąc na łowcę. Krótko mówiąc zasada chwytania na ostre haki z zadziorami jest rozpowszechniona w całej Eurazji północnej.

53. Zastosowanie pomysłu zbliżonego do omówionych przed chwilą przedstawia znana na całym niemal świecie węda. Choć pospoliciej używana przez rybaków, bywa ona jednak stosowana i w łowiectwie. Służy głównie do chwytania ptaków pływających, a zwłaszcza kaczek i gęsi. Na jednym końcu takiej wędy jest hak z założoną nań lekką, a więc utrzymującą się na powierzchni wody, przynętą (np. z kawałkiem płuc); koniec drugi przymocowuje się bądź do sznura, zawieszonego poziomo nad wodą, bądź do mocnego pręta, wbitego w brzeg lub w dno, albo też umocowuje się doń płaski kamień i kładzie na równo ściętym wierzchołku kołka, z którego, targnięty przez ptaka, łatwo spada do wody, pociągając za sobą łeb schwytanej ofiary. Wędę na ptactwo wodne znam dotychczas z Wielko-, Biało- i Mało-rusi, z Polski, Czarnogórza i Bośni. Pozatem znam ją z Syberji, a także z krajów egzotycznych np. z Indji etc. — Wędy podobne bywają też tu i owdzie używane przez północnych Słowian na zwierzęta drapieżne; stosują je do tegoż użytku i ludy germańskie np. na Islandji.

ÓOÓÓOÓÓÓOÓ

17. Sidło na ptaki. Macedonja. SrpEZb, t. 40, r. 1927, str. 388.

j 54. Samołówką bezporównania bardziej od wędy rozpowszech-/ nioną na ziemiach słowiańskich jest sidło. Pod tym wyrazem, uży-/ wanym przez Słowian północnych oraz podobno tu i owd^je przez Serbów, rozumie się pętlę ze skręconych włókien roślinnych lub zwierzęcych, sporządzoną w ten sposób, jak pokazano na fig. 17 A. Jest to samo-łówka, pospolicie używana także w krajach pozasłowiańskich, a m. i. w egzotycznych. Ptak lub zwierzę, trafiwszy głową, nogą lub całym tułowiem w otwór sidła, nie ma zwyczaju cofać się z powrotem, lecz idzie naprzód, zaciąga oko i w ten sposób się chwyta. Sidło bywa używane do połowu wszelkiej zwierzyny, począwszy od najdrobniejszych ptasząt, kończąc zaś na jeleniach i niedźwiedziach. Szczególnie często stosują je jednak ptasznicy; a ptasznictwo musiało być uprawiane przez Słowian od bardzo dawna. Wolno to przypuszczać m. i.