klsti284

313

ROZDZIAŁ 9. OBRÓBKA WICI I WŁÓKNA

286. Motowidła. 1. Motowidło widełkowe. Tar-gojjie-Wity, pow. Łomża, Mazowsze. — 2. Motowidło dwukorzystkowe. Cisów, pow. Kielce, Małopolska. 3. Motowidło widełkowe (znaczniejsze zmniejszenie). Kostandovo, zachodnie Rodopy, Bułgarja. Rys. autor.

południowych; spotyka się też w zmieszaniu z drugim na znacznych obszarach Polski; poza tem — u Węgrów, Finów, syberyjskich Ostja-ków etc. Drugi (fig. 286, 2) panuje u Słowian zachodnich, północno-zachodniej cząstki południowych oraz na Białorusi, przyczem w niektórych okolicach tego kraju ma być znany oddawna; natomiast do innych przedostał się dopiero w nowszych czasach. I ten typ spotykamy na Węgrzech; a dalej — w zachodniej i północnej Europie etc. Polska rdzenna przedstawia zajmujący teren zmieszania się obu typów, zaś obraz ten przypomina poniekąd znane nam już rozmieszczenie dwu typów międlicy. Naogół moto-widło dwukorzystkowe jest w Polsce młodsze i dziś jeszcze wypiera widełkowe. Ale na wschodniem Mazowszu ostatnie utrwaliło się pomimo przyjęcia pierwszego, i każde z nich, w związku z różną wielkością, pełni odmienną rolę.

324.    Jak mówiliśmy, mo-towidło służy głównie do obliczania długości gotowej przędzy; poza tem utworzone na niem motki ułatwiają spranie przędzy oraz jej farbowanie.

W tych zresztą okolicach Białorusi, gdzie motowidła nie są używane, wieśniacy motają przędzę wprost na stół albo też na szerokie łubiane oby-czajki zwane tam darobkami (d a r ó b k a).

Aby ułatwić zwinięcie wypranej i zmierzonej przędzy na kłębki lub zpowrotem na wrzeciona, zwija się ją przedtem z motków na wijatki (fig. 287). Ten przyrząd posiadają wszyscy Słowianie i wszystkie ludy sąsiednie. Jest on i poza tem nadzwyczaj rozpowszechniony w całej Europie oraz w Azji; wijatki jawańskie naprzykład różnią się od naszych tylko zdobieniem; ostjackie nie różnią się wcale.

325.    Skoro omówiliśmy rozmaitego rodzaju wici oraz sposoby ich przygotowania możemy teraz zapoznać się z technikami wiązania,