mas070 bmp

dynie, że wyprzedzać go musiał Bolesław, o czym świadczy nie tylko fakt następstwa jego po ojcu, lecz i wyraźne nazwanie go przez Galla „pierworodnym” ³⁵².

Dla określenia najpóźniejszego terminu małżeństwa Kazimierza musimy więc, licząc wstecz od daty narodzin Mieszka, uwzględnić jeszcze urodzenie Bolesława Szczodrego. Rozwalą nam to datować termin antę quem małżeństwa na wczesne lato 1043 r.

Spróbujmy zorientować, się, czy istnieją choćby pośrednie przesłanki dla uściślenia podanych terminów. Lambert hersfeldzki mówi o przybyciu na Boże Narodzenie roku 1042 do bawiącego w Goslarze Henryka III posłów ruskich, którzy, powrócili ze smutkiem, „quia de filia regis sui, quam regi Heinrico nupturam sperayerant.eertum repudium re-portabant”. Fakt obecności tych posłów potwierdzają Annales Altahenses, nie podając celu ich przybycia ¹. Odmowę poślubienia księżniczki ruskiej przez Henryka wyjaśnia Stanisław Kętrzyński uprzednimi staraniami z jego strony o rękę Agnieszki, córki księcia Akwitanii Wilhelma, którą rzeczywiście pojął w końcu 1043 r. ²V Zagadkowa jest jednak równoczesna niełaska króla dla Kazimierza, którego posłowie, pod pretekstem niestawienia się samego księcia, zostali odprawieni bez audiencji u Henryka. Dopiero następne poselstwo uzyskało przebaczenie królewskie ³. Zastanawiać może, czy te dwa fakty, całkowicie sobie. współczesne, nie określają jakiegoś jednolitego nastawienia polityki niemieckiej, które wyraziło się wobec Jarosława w uprzejmej odmowie, wobec Kazimierza zaś w okazaniu gniewu i niełaski. Okres lat 1042—44 jest płodny w małżeństwa lub plany małżeńskie członków rodziny Jarosława. Poza wydaniem Dobroniegi za Kazimierza i niedoszłym zamiarem wyswatania nie znanej z imienia córki Henrykowi m Jarosław oddaje córkę swą Elżbietę królewiczowi norweskiemu Haraldowi Hardrada, który w roku 1042 wraca z Konstantynopola na Ruś, aby następnie podążyć na północ i podnieść swe pretensje do ojczystego tronu. Syn Jarosława Włodzimierz, książę nowogrodzki, żeni się z Odą, córką Lippolda, komesa Stade³³⁶. Na koniec tego okresu, jak zobaczymy, można też datować polskie i niemieckie małżeństwo dwóch następnych Jarosławiczów.

Ta szeroka polityka matrymonialna księcia kijowskiego, stojącego w zenicie swej potęgi, a zwrócona ku Niemcom, Polsce i Skandynawii, wyrażać musi jakieś aktualne, na wielką skalę zakrojone zamierzenia ruskiego dworu. Można się domyślać, że zaostrzający się zatarg z Bizancjum, który niebawein wywoła ruską interwencję zbrojną, skłaniał Jarosława do zapewnienia sobie życzliwości „cesarza Zachodu”, tradycyjnego przeciwnika wschodniego imperium. Przy tej jednak okazji mógł ruski monarcha interweniować na rzecz swego protegowanego Kazimierza, którego w obliczu nowej sytuacji swego państwa nie chciał pozostawiać bez poparcia, równocześnie nie myśląc rezygnować z wpływów w Polsce, podobnie jak i w państwach skandy-. nawskieh. Taka interpretacja wydarzeń goslarskich determinuje uprzednie zbliżenie Piastowica do Rusi, a więc i jego małżeństwo z Dobroniegą, które należy wobec tego datować na czas przed końcem roku 1042.

Jest nadto oczywiste, że w warunkach, jakie zastał Kazimierz po swoim powrocie, znalezienie sprzymierzeńców było dla niego sprawą najważniejszą. „Niemiecka* orientacja młodego księcia na początku jego ponownych rządów nie może ulegać wątpliwości; Kazimierz gorliwie „servie-bat” Henrykowi III, licząc na całkowite opanowanie kraju przy jego pomocy i opiece. Nawet kontakty Mieszkowica z Kijowem mogły wówczas odbywać się tylko w ramach ruskiej polityki jego niemieckiego seniora. Jednakże już pokój ratyzboński, choć dawał Kazimierzowi konkretną podstawę terytorialną dla sprawowania rządów, uszczuplając obszar jego roszczeń przedstawił politykę cesarstwa względem niego w świetle dotąd mu nie znanym. Za pierwszym rozczarowaniem musiały pójść dalsze, kiedy odprawa posłów węgierskich na Boże Narodzenie 1041 r. ujawniła nowy teren zaangażowania polityki niemieckiej ⁴, pozbawiając krakowskiego księcia nadziei na aktywną pomoc

141

1

   Gall I, 22: „Bolezlavua elus primogenltus”.

>53 Lambert! Hersfeldensls Annales, SRG, wyd. G. H. Pertz, Hanno-verae 1874. s. 27, Annales Altahenses, s. 38.

2

   s. Kętrzyński, Kazimierz, 8. 338—339. Por. Lambert! Annales, 8. 28.

3

855 Zob. przyp. 235.

4

sse n. Baumgarten, Gśnćalogie* et mariages occidentaux des Rurtjęi-des russes <iu X au XIII sUele, Orien talia Christiana IX (1927), nr l, tabL I.

w Annales Altahenses, s. 22.