Image (105)

30

I I N '■( Ol I

Zimna wojna

Gad dis J. (1997), lent/ fu/ witany...; nowa histtiU/i zimnej wojny (przeł. M. Antosie wieź, Amber, Warszawa 1998); wyd. oryg. {1997} We Now Know: Kethinktng Cold War History {Clarendon Press, (Mord). Ogólny obraz I nowa ocena stosunków między ZSRR a USA; ponadto wnikliwa analiza zmian (bądź ich braku) w interpretacjach zimnej wojny po otwarciu archiwów w byłym ZSRR i Chinach.

Halliday F. (1986), The Making of the Second Cold War (wyd. 2, Verso, London). Studium fazy zaostrzonego antagonizmu radziecko-amerykańskiego w latach 1979-1985 na tle szerszej tematycznej i krytycznej analizy epoki zimnej wojny.

Bomba atomowa

Lebow R.N., Stein ].G. (1994), We Ali Lostthe Cold War (Princeton University Press, Princeton). Rewizjonistyczna interpretacja zimnej wojny; ocena roli i niebezpieczeństwa odstraszania nuklearnego na podstawie szczegółowych badań dwóch wydarzeń: kubańskiego kryzysu rakietowego i wojny arabsko-izraelskiej z roku 1973.

Newhóuse 1. (1989), The Nuclear Age (Michae) Joseph, London). Dzieje broni jądrowej od zrzucenia bomby na Hiroszimę po debaty i problemy lat 80.; prezentacja technologicznych i politycznych aspektów wyścigu zbrojeń.

Bird K., Lifschuttz L. (red.) (1998), Hiroshima's Shadow (The Pamphleteeris Press, Stony Creek, Conn.). Obszerny zbiór tekstów o zagładzie Hiroszimy i Nagasaki; wyczerpujące omówienie użycia broni jądrowej w 1945 roku oraz jej aspektów wojskowych, politycznych, etycznych i historiogra-ficznych.

Dekolonizacja

Chamberlain M.E. (1999), Decolonization: the Fali of European Empires (Blackwell, Oxford). Analiza rozpadu imperiów kolonialnych - brytyjskiego, francuskiego i innych - w układzie regionalnym.

Betts R. (1998), Decolonization (Routledge, London). Wstępny przegląd teoretycznych zagadnień de-kolonlzacji: sił, które się do niej przyczyniły, i różnych spojrzeń na dziedzictwo kolonializmu.

LINKI INTERNETOWE http: / / www.pro.gov.u k

The National Archives of the United Kingdom - brytyjskie archiwa państwowe, http: / / www.archives.gov

US National Archives and Record Administration - krajowa administracja archiwów i rejestrów USA. http://www.gwu.edu/~nsarchiv

The National Security Archive - Archiwum Bezpieczeństwa Narodowego, George Washington University. http://www.wilsoncenter.org/cwihp.si.edu

Strona Cold War International History Project, Woodrow Wilson International Center for Scholars w Waszyngtonie.

Koniec zimnej wojny

Richard Crockatt

Wprowadzenie    132

Czynniki wewnętrzne: upadek komunizmu w Związku Radzieckim    134

Upadek komunizmu w Europie Środkowo-Wschodniej    140

Czynniki zewnętrzne: stosunki ze Stanami Zjednoczonymi    144

Zależności między czynnikami wewnętrznymi a zewnętrznymi    149

Podsumowanie    152

STRESZCZENIE

Zakończenie zimnej wojny uznaje się za punkt zwrotny w rozwoju struktur polityki międzynarodowej, a także za wydarzenie o fundamentalnym znaczeniu dla roli i funkcji państwa narodowego oraz organizacji międzynarodowych. Główną przyczyną zakończenia się tego okresu w historii stosunków międzynarodowych był upadek systemów komunistycznych w Europie Środkowo-Wschodniej oraz Związku Radzieckim. Choć proces ten był głęboko zakorzeniony w historii społeczeństw bloku wschodniego, pełna analiza tego wydarzenia powinna uwzględniać także inne czynniki. Można do nich zaliczyć naciski zewnętrzne, w szczególności politykę prowadzoną przez Stany Zjednoczone, a także pogarszającą się w ciągu całego okresu powojennego sytuację gospodarczą w obozie komunistycznym. W niniejszym rozdziale szczególnie podkreślono znaczenie polityki oraz osobowości Michaiła Gorbaczowa, a jednocześnie podjęto opis historycznych i systemowych czynników środowiska międzynarodowego. Opinie na temat skutków zakończenia zimnej wojny są różne i często sprzeczne, niemniej, jak się wydaje, u progu nowego tysiąclecia oczywistym dla wszystkich stało się, że miejsce zimnowojennej dwubiegunowości, nuklearnego wyścigu zbrojeń i ideologii, zajęła globalizacja, a przede wszystkim terroryzm.