Image (22)

694 NICHOLAS J. WHEELER, ALEX 3. BELLAMY

Ramka 25.3 Streszczenie kluczowych koncepcji teorii interwencji humanitarnej

Nadużycie: skrywanie interesów politycznych pod pretekstem humanitaryzmu.

Wspólne człowieczeństwo (common humanity): każda jednostka posiada prawa z racji przynależności do rodzaju ludzkiego, a prawa te generują współzależne moralne obowiązki wobec jednostek i państw.

Państwo upadłe (failed State): państwo, które pogrążyło się w wojnie domowej i chaosie oraz którego rząd przestał funkcjonować w granicach terytorialnych państwa. Obywatele znajdują się w stanie zbliżonym do stanu natury.

Kontrrestrykcjoniści (counter-restrictionists): eksperci prawa międzynarodowego, według których Istnieje prawo do interwencji humanitarnej zawarte zarówno w Karcie NZ, jak i w zwyczajowym prawie międzynarodowym,

Siłowa Interwencja humanitarna (forcible humanitanan intervention): interwencja militarna naruszająca zasadę suwerenności państwa, której podstawowym celem jest ulżenie cierpieniom części lub ogółu mieszkańców w granicach danego państwa.

Państwa mordercze (mtirdcrous States): państwa, których suwerenny rząd w rażący sposób naru-n/M prawa c/łowitska swych obywateli, dokonując aktów masowych mordów oraz/lub ludobójstwa, Interwencja nlealłowa (non-fordble/non-vlolent Inten/ention): interwencja pokojowa o charakterze hitmemunlnym (w wypadku działań Czerwonego Krzyża), jak i nlekonsensualnym {w wypadku działań Inknizy iw/ Urtitlc), podejmowana przez państwa, organizacje międzynarodowe oraz międzynarodowe oipenUecJe poznnądowe, Działania takie mogą być krótkoterminowe (dostarczenie piioitsty Immnnllnmrl) lub długoterminowe (rozwiązanie konfliktu i przywrócenie życia politycznego w państwm li upmlłyi It)

Plurallityiiiin Inoria społeczności międzynarodowej (pluralistic International society theory}: Ulowi, }p państwa aą świadoma łączących Je wspólnych Interesów I wartości, które ograniczają się Inilnnk do /owady miwąrennośrl I nieinterwencji.

hsstrykcjoniicl (rtłitr/clitmMa): eksperci prawa międzynarodowego głoszący, że interwencja hu-innnllnrno stanowi pogwałcanie ml, 2(4) Karty NZ (Jest nielegalna zarówno w świetle Karty NZ, jak I zwyczajowego prawa międzynarodowego.

KonsekwencjaNzm zasady (rule'Consequentlalism): ładowi międzynarodowemu, a przez to ogólnemu dobru, lepiej przysłuży się zakaz Interwencji humanitarnej niż jej usankcjonowanie, a to z uwagi na brak zgody co do zasad, które powinny kierować Jednostronną interwencją humanitarną. Wybiórczość, selektywność {selectMty): opisuje sytuacje, w których zagrożona zostaje ta sama ustalona norma moralna, jednakże interes narodowy nakazuje odmienne reakcje na jej naruszenie.

Sołidarystyczna teoria społeczności międzynarodowej {solidarist 'International society theory): według jej tez w społeczności międzynarodowej panuje zgoda co do uniwersalnych standardów sprawiedliwości i moralności, zgodnie z którymi interwencja humanitarna byłaby działaniem legalnym, lub będzie można taką zgodę osiągnąć,

Państwocentryzm (statism): zasada moralna, według której państwo ma zobowiązania wyłącznie wobec swoich obywateli i nie powinno ono ryzykować życia własnych żołnierzy, angażujący ich w krucjaty humanitarne.

Rozdział VII: zgodnie z brzmieniem art. 39 Rozdziału VII Karty NZ, Rada Bezpieczeństwa „decyduje, jakie środki należy zastosować w myśl art. 41 i 42 w celu utrzymania lub przywrócenia międzynarodowego pokoju lub bezpieczeństwa". Art. 42 nadaje Radzie Bezpieczeństwa moc „przeprowadzenia

siłami powietrznymi, morskimi lub lądowymi takiej akcji, jaką uzna za konieczną do utrzymania albo przywrócenia międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa".

■ _in,r polityk' światowej Intel wnu |it lunn<inlt,ii im |,ikn /oijnfln¹⁰'¹

Kluczowe tezy

_{h które} nadałby moc praw-

•    Solidaryzm dąży do wypracowania konsensualnych zasad moralny^cn' _dowej.

ną praktyce Interwencji humanitarnej w ramach społeczności mle^^nar0 _njtarne) oparte na

•    Kontrrestrykcjonlścl twierdzą, że Istnieje prawo do siłowej interv^ⁿę^ na istnieniu zwy-interpretacji przepisów dotyaących praw człowieka zapisanych W K^arcie

czajowego prawa międzynarodowego.    determinuje. Przepro-

•    Legalne prawo interwencji humanitarnej umożliwia interwencję, lecżza swój obowią-wadzenie interwencji w drastycznych przypadkach wymaga od pań³*"¹' ’

zek podjęcie stosownego działania.

zimnej wojny

Praktyka państw w okresie

encja humanitarna była

W tej części podjęto próbę dookreślenia zakresu, w jakim interw ^J *_one zostaną dwa uznawana za legalną praktykę w czasach zimnej wojny. P^rzeds ^_cZenia masowych przypadki, kiedy interwencja kraju sąsiedniego doprowadzi f⁰    w sąsiedniej

zbrodni dokonywanych przez aparat państwowy: interwencja    tygodni później.

Kambodży w roku 1978 oraz akcja Tanzanii w Ugandzie, podjęć    (i) znaczenie

W odniesieniu do tych wydarzeń analizie poddane zostano    zasadnie⁰*^e podane

motywów humanitarnych dla podjęcia decyzji o interwencja. Zręczności państw, przez Wietnam oraz Tanzanię, a także (3) różnorodność reakcji sp

y Tsnzsu"

Motywy oraz uzasadnienie działań Wietnamu °^rai

_(kn „adorn Idiego Amina

Rażące gwałcenie praw człowieka towarzyszyło od począ^llŁU    lat, gdy znaj-

w Ugandzie. Według szacunków Amnesty International W ^cią^^U, - wypadku reżi-dował się na czele państwa, zabitych zostało około 300 ty^S- momentu przejęcia mu Czerwonych Khmerów liczby są jeszcze bardziej szok°Hf^e' _naZnaczoną jednymi przez nich władzy w kwietniu 1975 roku, rozpoczęli oni polityk? palnym, XX wie-z najbardziej tragicznych naruszeń praw człowieka w całyn*> J^a ,    ^ 3 5 roku rządów

ku. Choć trudno o oficjalne dane, szacuje się, że w trakcie trwają j populacji kra-Czerwonych Khmerów życie straciło około 3 min ludzi z H^cZA^ccJ _Zadnej zbiorowej ju. Pomimo tak strasznego pogwałcenia praw człowieka, °i^e P° _upadły dopiero akcji humanitarnej w celu usunięcia tych morderczych reż*⁰¹^ ’ _oWj_ednio) Tanzania wtedy, gdy sprawiedliwość postanowiły same wymierzyć ń° ł° _nj_e motywował i Wietnam, Jednakże w żadnym z tych wypadków interweniuj    działa w obro-

swego działania w kategoriach wartości humanitarnych, )ecz ^|:v'^,,!e^^J_a p_rawo zapisane nie własnej, czyli powoływał się na obowiązujące wszystkie p ^ pastwa te na krót-w art. 51 Karty NZ. Zgodnie z uzasadnieniem Tanzanii i ^^etnam.^Uj^_ambodża, a przede ko przed podjęciem inwazji padły ofiarą zbrojnej agresji, pon^ieWaz    Tanzania, ani

wszystkim Uganda kilkakrotnie dokonały naruszeń wspólnej S^ra . _g-jy _w celu obale-też rząd wietnamski nie powoływały się na moralne prawo do ^UZY nia morderczych reżimów.