porównawcza022 bmp

trafia do 3-letmch szkół zawodowych, przygotowując się do wykonywania wąsko sprofilowanych zawodów (por. Kwiatkowski, 1995, ss. 71-78).

Zjawisko to jest niekorzystne dła rozwoju kraju, ponieważ wiedza ogólna bardziej pomaga w dostosowywaniu się do zmieniających się warunków na rynku pracy niż wąskie przygotowanie zawodowe, które me wystarcza, by odpowiedzieć na wyzwania szybko zmieniającej się cywilizacji.

Współczesna reforma systemu oświaty (1998-2002) w Polsce ma na celu:

•    podniesienie poziomu wykształcenia całego społeczeństwa w wyniku upowszechnienia szkoły średniej i wyższej,

•    wyrównywanie szans oświatowych,

•    poprawę jakości oświaty jako integralnego procesu kształcenia i wychowania (Bogaj i in., 1999, ss. 67-71).

Powyższe cele reformy planuje się osiągnąć poprzez:

•    przedłużenie wspólnej oświaty dla całej grupy wieku do 16. roku życia, co pozwoli na przesunięcie o rok decyzji o zróżnicowaniu ścieżek dalszego kształcenia,

•    przebudowę szkolnictwa zawodowego w kierunku szerokoprofilowym, integralnie połączonym z kształceniem ogólnym, wprowadzenie liceum profilowanego oraz 2-letnich szkół zawodowych, dających poliwalentne umiejętności zawodowe, co ułatwi przekwalifikowanie się zgodnie z potrzebami rynku pracy,

•    wprowadzenie 2-letniego liceum uzupełniającego dla absolwentów 2-let-nich szkół zawodowych, umożliwiającego drożność różnych ścieżek oświatowych (por. Ministerstwo..., 1998, s. 10).

Nowa reforma oświatowa zapewni również:

•    większy wpływ nauczycieli na rozszerzanie i wzbogacanie podstawowych programów nauczania, które nadal są w gestii Ministerstwa Edukacji Narodowej (MEN),

•    rozszerzanie autonomii placówek oświatowych,, m.in. w wyborze metod nauczania,

•    stworzenie otwartego rynku na programy nauczania i podręczniki.

Można także oczekiwać istotnych zmian w upowszechnieniu szkoły wyższej. Na progu XXI wieku zaledwie 10% absolwentów szkół średnich trafia do wyższych uczelni. Jest to za mało, by skutecznie konkurować na glo-

balnym rynku produktów i procy (jM, Mml IW.%. WAY tollllS

minimum na początku XXI wieku to kształcenie przynajmniej 20% absolwentów szkoły średniej na wyższych uczelniach.

Struktura systemu oświaty

Polski system oświaty składa się m.m. ze szkół podstawowych, szkół średnich, szkół wyższych i oświaty dorosłych.

Szkoły podstawowe obejmują dzieci i młodzież w grupie wieku 6-12 lat (klasy I-VI). (Zgodnie z Konstytucją obowiązek szkolny został rozszerzony do 18. roku życia. Sieć szkolna umożliwia dzieciom i młodzieży wypełnianie tego obowiązku. Jeśli dystans między domem rodzinnym a szkołą nie jest większy niż 3 km w przypadku klas I-IV i 4 km - klas V-VI, to uczniowie sami organizują sobie dojazd do szkoły. Gdy droga do szkoły jest dłuższa, a brak jest możliwości skorzystania z transportu publicznego, władze gminne są zobowiązane przez prawo do zapewnienia dzieciom i młodzieży bezpłatnego transportu do szkoły i z powrotem (por. Pachociński, 1994b, s. 124). y (Celem szkoły podstawowej jest stworzenie możliwości rozwoju dzieci i młodzieży w sferze społecznej, intelektualnej, moralnej i fizycznej, by wychowankowie byli przygotowani do dalszej nauki w szkole średniej ogólnokształcącej (gimnazjum i liceum) lub zawodowej.

Programy szkoły podstawowej sąjedno lite dla całego kraju. Istnieją jednak możliwości tworzenia przez szkoły własnych programów eksperymentalnych po uzyskaniu zgody kuratorium. Prawie 98% grupy wieku (6-12 lat) znajduje się w szkole podstawowej.

Niższe klasy szkoły średniej (I-III), zwane gimnazjum, sąprzeznaczone dla ? grupy wieku 12-15 lat. Tfafiajądo nich najzdolniejsze jednostki. Szkoła ta stanowi najkrótszą drogę do wyższych klas szkoły średniej ogólnokształcącej (liceum), przygotowującej młodzież w wieku 16-18 lat do-wstąpienia na wyższe uczelnie.

Oprócz szkoły średniej ogólnokształcącej część młodzieży trafia do średnich szkół zawodowych i technicznych (4-5-letnich), które są drożne; mogą kończyć się uzyskaniem matury. Najmniej zdolni są kierowani do trzy_ę letnich szkół zawodowych, przygotowujących do wąsko sprofilowanych zawodów (por. Internet, 1).

Około 95% absolwentów szkoły podstawowej trafia do szkół ponadpodstawowych. Ciągle jeszcze ponad 40% młodzieży znajduje miejsce tylko w szkołach zawodowych, choć równocześnie coraz bardziej zwiększa się

7