Przechwytywanie w trybie pełnoekranowym 12 04 265608

M Łobocki. WproMukerde <!o metodologii boJt/ń petlogpgteuiych, Kraków 2fli»

ISBN: 978-83-7587-163-0.£ by Oficyna Wydawnicza JaipuU" 2009

Jej wadliwa struktura grozi również niedostatecznym wypowiadaniem się na temat problemów ważnych z punktu widzenia przeprowadzonych badań lub zbytnią rozwlekłością wywodów autora. Wspomniana rozwlekłość jest wynikiem nic tylko przysłowiowego wcrbalizmu, a więc wielokrotnego powtarzania się i nader powierzchownego omawiania różnych zagadnień, lecz także referowania spraw mało lub wcale niezwiązanych z podejmowanym przez autora problemem badawczym.

Często też strukturom prac naukowych z pedagogiki można zarzucić, że w części Teoretycznej za mało uwydatnia się problemy naprawdę istotne z punktu widzenia przeprowadzonych badań, a w części empirycznej brak spójności poszczególnych jej rozdziałów z podstawowymi celami badawczymi lub hipotezami roboczymi. Zauważa się także w niejednej strukturze brak odniesienia do krytycznego omówienia wniosków końcowych, jakie wynikają z przeprowadzonych badań.

NltUOSYT OBUDOWY TfcORfcTYCZNfcl

Niedosyt obudowy teoretycznej przyjętej przez autora koncepcji badań wyraża sic w- braku ich dostatecznego uzasadnienia w świetle niektórych teorii lub co najmniej jednej z nich. Są to przeważnie teorie znane w pedagogice, psychologii czy socjologii. W odwoływaniu się do nich zachodzi potrzeba wykazania ich rzeczywistych powiązań z opracowaną przez autora koncepcją badań. Tymczasem teorie te przedstawia się nierzadko w raki sposób, iż czytelnik sam musi dociekać rzcczywisrych ich powiązań z przeprowadzonymi badaniami. Niekiedy ma się wrażenie, żc również dla autora nie jesr to sprawa oczywista; wymaga dalszego wyjaśnienia i pogłębienia.

W przypadku zaś, gdy autor powołuje się na kilka teorii, referuje je często bez wskazania na tę najlepiej uzasadniającą jego koncepcję badań i zazwyczaj również bez szerszego ukazania ich rzeczywistych z nią powiązań. Zapomina niejako o konieczności eksponowania teorii najbardziej adekwatnej z własnymi jego poczynaniami badawczymi. Dokąd tego nie czyni, nie można mieć pewności, czy naprawdę jesr on w pełni świadomy przesłanek teoretycznych leżących u podstaw' podejmowanych przez niego problemów badawczych i sposobów ich rozwiązywania. Prawdopodobnie daje znać rym samym, iż jest pozbawiony głębszej świadomości metodologicznej i żc napotyka na trudności w rozumieniu potrzeby usytuowania swych badań także na tle szerszych rozważań teoretycznych, a nic tylko w płaszczyźnie czystej empirii.

l ego rodzaju wątpliwości nie ma na ogół w sytuacji odwoływania się wyłącznie do jednej teorii, o ile oczywiście uzasadnia ona dostatecznie koncepcję badań autora. Gdy brak takiego uzasadnienia, przeprowadzenie badań odbywa się w przysłowiowej „próżni poznawczej" i dlatego zwykle w^r sposób wyraźnie spłycony, pozbawiony głębszej refleksji znajdującej oparcie w dotychczasowych niektórych teoriach lub w teorii specjalnie stworzonej na użytek własnych badań.

-JO Rozdział I. Minimom wymagań siawiańych badaniom HtDAcociczNYw

trony

M Łobocki. WfHwnafotme Jo woJotogU bodoA petlogoglczoych, Kruków 2009 ISBN: 97S-8J-7J87-16J-0. V by oficyna Wydawnicza JaipuU" 2009

Inne błędy w badaniach pedagogicznych

Oprócz omówionych wcześniej błędów istnieje cały szereg innych. Jednym z nich jest nadmiar przytaczanych cytatów, zwłaszcza w części teoretycznej pracy. Cytatów jest tam niekiedy tak dużo, żc poniekąd usprawiedliwiają one zastanawianie się nad tym, kto rzeczywiście jest autorem napisanej pracy. Ponadto nadmiar cytatów nasuwa wątpliwość, czy praca ta jesr wystarczająco pogłębiona, skoro przypisany jej autor ma trudności w formułowaniu własnych myśli; polega przeważnie na wyrażaniu ich słowami innych autorów. Zdarza się też, że z przytaczanych cytatów niewiele wynika dla lepszego zrozumienia wywodów autora. Toteż prace obfitujące w cytaty robią niejednokrotnie wrażenie, że są raczej ich w^rsrępną redakcją niż ostatecznym słowem autora.

Ponadto nagminnie niemal spotykanymi mankamentami prac naukowych z pedagogiki są takie m.in. błędy lub niedomagania, jak:

-    niewspółmierny tytuł pracy z jej treścią, a zwłaszcza celami podjętych badań;

-    niedosyr oryginalności w podejmowaniu problemów badawczych i niedostrzeganie ich znaczenia dla praktyki pedagogicznej;

-    pomijanie przeglądu wcześniej przeprowadzonych badań na interesujący autora problem;

-    niedostateczna znajomość nowszej literatury przedmiotu, a szczególnie litera-t u ry obcojęzycznej;

-    pośpiech w przeprowadzeniu badań i z poważnym zaniedbaniem wyzwalania pozytywnego do nich stosunku u osób badanych;

-    niedocenianie, zwłaszcza w eksperymencie pedagogicznym, szczegółowego omówienia zmiennych niezależnych;

-    używanie sformułowań wyrażonych językiem z pozoru naukowym, stanowiącym - wedle słów W. Latkowskiego (1985, s. 295} - „kunsztowną ornamentację okalającą próżnię naukową";

-    zbyt duża objętość pracy i - co za tym idzie - powtarzanie się i dłużyzny w rc-ferowaniu różnych spraw, także tych niezwiązanych z jej głównym tematem.

Na pewno przedstawione lub zasygnalizowane tutaj Wędy w pracy naukowo badawczej nic obejmują wszystkich niedomagali natury metodologicznej, możliwych w opracowaniach dotyczących problematyki pedagogicznej. Niemniej jednak sama świadomość możliwości popełniania tego rodzaj u błędów może - jak sądzę - nie tylko ustrzec się przed nimi w pracy naukowo-badawczej, lecz także zapewnić jej większą wiarogodność.

* *

Na zakończenie rozdziału pragnę podkreślić, że badania, które nic spełniają wysokich wymagań metodologicznych, z reguły pozbawione są wartości nauko-

4. Wystrzeganie się błędów w badaniach pedagogicznych 31