skanuj0007 (53)

91

Ohrar. kliniczny i metody usprawniania ruchowego w osteoporozie dziecięcej, pomenopauzalnej i starczej...

Wyniki i omówienie •

Osteoporoza jest układową chorobą .szkieletu charakteryzującą się małą masą kostną, zaburzeniami mi-kroarchi.tektury kości, ich .;swięk$zpną-..oraz podatnością na złamania. Wyróżniamy . osteoporozę pierwotną i wtórną. Osteoporozę pierwotną dzielimy na idiopatyczną młodzieńczą i inwolucyjną, obejmującą typ I - pomenopauzalną i typ ii - starczą [1].

Osteoporoza dziecięca sprawia znaczne trudności diagnostyczne z uwagi na niecharakterystyczny obraz kliniczny. Jako wyodrębniony zespól została opisana w 1965 r. przez Dentą [10], choć pierwszy opis przypadku opublikowano już w 1938.r„ a Caie.1 [II] nazwał tę jednostkę ..chorobą rybich kręgów”. Pierwszym objawem jest ból zlokalizowany w obrębie, stóp i brak propulsji chodu [12. 13, 26], Objaw ten rzadko jest .brany pod uwagę w procesie diagnostycznym we wczesnym okresie choroby. Chód dziecka jest patologiczny, pozbawiony propulsji. przy wygórowanych odruchach ścięgni-stych. ca skłania lekarza do rozpoznawania chorób nerwowo-mięśniowych i stanów zapalnych OUN [12, 13. 14]. Wczesnym objawem radiologicznym jest odwapnienie guza piętowego. Przedłużona, diagnostyka oraz unieruchomienie związane z bólami powodują dalszy proces odwapnienia kości i pogłębienie się zaburzeń chodu. Zaburzenia statyki ciała, spowodowane bodźcami bólowymi płynącymi <z odwapnionej tkanki kostnej stóp działając doglowowo, destabilizują mechanizm więza-dlowo-mięśniowy aparatu podpóręzego kpńczyn dolnych. w tym stawów kolanowych, biodrowych oraz kręgosłupa i klatki piersiowej. Zjawisko tó prowadzi do' unikania przez dziecko poruszania się,, co powoduje dalszy zanik tkanki kostnej, Ruch bowiem jest sygnałem fenotypowym dla bodźców-odpowiedzialnych : za ko-śćiot worze nie. a obrót kostny, ze względu na piezoelektryczny mechanizm budowania kryształów hydroksy-apatytu. uruchamiany jest przez' docisk i' pociąganie mięśni (prawo Wolffa-Delpeehe’ą) [2, 3, 4, 5, 6]. Kolejnym objawem u dzie.ci były bóle kręgosłupa podczas stania i chodzenia. Radiologicznie stwierdzono kompre-syjne zniekształcenia kręgów przypominające kształtem dwuwklęsle so.czewki (kręgi rybie) [11] z poszerzeniem przestrzeni międzykręgowych. Konsekwencją tego było skrócenie tułowia w stosunku do kończyn dolnych, plecy płaskie oraz garb piersiowy [15, 24]. U dwójki dzieci doszło do samoistnych złamań kości, w tym*szyjki kości udowej oraz kości uda i podudzia w części przynasado-wej, co również opisywali inni autorzy [|2, 13]. U obserwowanych dzieci w obrazie radiologicznym kończyn stwierdzono wyraźne ścieńczenie warstwy korowej kości. Ciekawym spostrzeżeniem u dzieci z osteoporozą idiopatyczną byl fakt cofnięcia się śladów przebytych złamań u dzieci z całkowitą remisją choroby i pełnym powrotem sprawności w okresie 3 do 5 lat. Powyższe spostrzeżenie wytłumaczyć można faktem, że osteoporoza w wieku rozwojowym charakteryzuje się zmniejszeniem grubości (ścieńczeniemj belećzek kostnych,, a nie zmniejszeniem ich liczby [12, 13, 15]. Biorąc pod uwagę biomechanikę zaburzeń chodu oraz postawy u dżleęi. z osteoporozą idiopatyczną i objawową i zastosowanie w oparciu

0    nią oraz’prawo Wolffa-Delpeche^a'>[2, '3;' 4, 5] ćwiczeń antygrawitącyjnych [8], U2yskaliśrńy^1;wyleczenie ] poprawę ogólnej sprawności u 15 dzieci. Bez poprawy pozostał

1    chłopiec,‘co było związane z brakiem współpracy z matką w zakresie rehabilitacji i zaleceń dietetycznych/ • '

Obraz kliniczny i patomeclianizm osteoporozy inwolu-cyjnej (pomenopauzalnej i starczej) jest odmienny niż u dzieci [16, 17, 18, 25]. W przeciwieństwie do dzieci, u których obserwowaliśmy zmniejszoną kyfozę piersiową i garb żebrowy przedni, u pacjentek dorosłych stwierdzano zaburzenia postawy cjala - zwiększoną kyfozę piersiową, . lordozę szyjną j.lordozę lędźwiową, rozluźnione powłoki brzuszne, /'obniżone łtjki żebrowe,'¹ ‘pónądto jodełko watę ułożenie fałdów skórnych w odcinku piersiowym i lędźwiowym kręgosłupa i zmniejszenie'wcięcia talii. Chore w zaawansowanej osteoporozie, nie-potrafiły czynnie skorygować nadmiernej kyfozy..- Palpacyjnie u naszych pacjentek stwierdzaliśmy bolesne' napięcie.mięśni.przykręgo-słupowych, bolesność uciskową wyrostków kolczystych w środkowej i dolnej części odcinka piersiowego oraz w części górnej odcinka lędźwiowego kręgosłupa; bolesność uciskową mięśni międzyżebrowych oraz żiiaczne osłabienie mięśni brzucha i pośladkowych [16, 17; 18,25]. W obrazie radiologicznym widoczne było zmniejszenie wysycenia trzonów kręgowych, ubytek poziomych belećzek kostnych, obniżenie wysokości trzonów kręgów .oraz złamania kom-presyjne trzonów kręgów [16]. •    ....

Odmienny obraz kliniczny osteoporozy dziecięcej i inwolucyjnej jest związany z innym typem utraty masy kostnej, U dzieci bęleczki kostne ulegają ścieńczeniu bez zmniejszenia ich liczby, ;w osteoporozie inwolucyjnej zmniejszeniu.ulega grubość belećzek kostnych, ięh ilość, a także może być przerwana'ciągłość belećzek. Utrata masy ■ kostnej * w I typie . osteoporozy , dótycży przede wszystkim części gąbczastej kości, ^ w typie II dotyczy zarówno części gąbczastej jak i korowej kości [7].

W leczeniu usprawniającym w osteoporozie inwolucyjnej stosowaliśmy ćwiczenia w pozycji antygrawitaęyjnej, głównie zmniejszające hiperkyfozę oraz działające ną zmiany wtórne w układzie mięśniowo-szkiejetowym, jak również ćwiczenia poprawiające koordynację wzrokowo-ruchową w celu zapobiegania upadkom. Najlepsze wyniki, co do korekcji postawy oraz zmniejszenia bólu, .uzyskaliśmy u 80% pacjentek z osteoporozą pomenopauzalną, Natomiast u pacjentek z osteoporozą starczą uzyskaliśmy częściową korekcję postawy, zmniejszenie dolegliwości bólowych i poprawę ogólnej sprawności fizycznej u 50% chorych.

Jak wynika z doniesień innych autorów, uzysk&no również pozytywne wyniki w leczeniu osteoporozy stosując- ćwiczenia w pozycjach a/itygrawitacyjnych, warunkujące docisk i rozciąganie powierzchni stawowych [18, 19,20, 21,22, 23,24,25],