IMG67 (4)

32

wo ora/, lokalny typ obumierania, gdy obumiera tylko jego niewielka część. np. pojedyncze gałęzie w koronie, fragment pnia.

Zakłócenie gospodarki wodnej drzew przez owady atakujące odziomkową część strzały przejawia się zwiększeniem wilgotności łyka w dolnej części strzały i jej zmniejszeniem w części wierzchołkowej. Zawartość soku komórkowego w łyku części wierzchołkowej drzewa jest wówczas 2-2.5 razy mniejsza niż u drzew zdrowych, w związku z czym zmienia się ciśnienie osmotycznc w komórkach.

Na skutek żeru gatunków zasiedlających gómą część strzały gwałtownie wzrasta wilgotność ły ka. zmniejsza się możliwość wy miany gazowej, korona szybko usycha, a drzewo nic mogąc transpirować wody dusi się. Kolejne etapy obumierania tkanek charakteryzują się rozkładem struktur białkowych, zubożeniem protoplazmy w substancje odżywcze, zamieraniem łyka i spadkiem ciśnienia osmotycznego w jego komórkach Należy jednak zauważyć. że istnieje duża rozbieżność w kwestii, czy żerowanie szkodników powoduje wzrost czy spadek ciśnienia osmotycznego w komórkach ły ka. zwłaszcza że na wielkość tę wpływa wiele czynników pogodowych, periodycznych i wynikających z indywidualnego charakteru poszczególnych drzew. Ponadto poszczególne gatunki komików wykazują zróżnicowane wymagania pod względem ciśnienia osmotycznego drzew. przy którym następuje zasiedlenie drzew (rys. 1.29).

Intensywność oddychania drzew zasiedlonych w części odziomkowej przez szkodniki jest bardzo zmienna, co jest uwarunkowane zakłóceniami procesów wymiany matem i jest wynikiem tworzenia się aktywnych katalitycznie związków białkowy ch. U drzew z zasiedlonym odziomkiem największą intensywność oddychania obserwuje się w górnej części strzały, co wskazuje na próbę reakcji obronnych drzewa. W dolnej części pnia najsilniej przebiega proces oddychania w miejscu wgryzania się owadów (głównie kózek i białkowatych) w ły ko.

Na reakcje obronne drzewa wskazuje też wzrost zawartości cukru w komórkach łyka górnej części strzały, gdyż intensywne wydzielanie się żywicy pośrednio przeszkadza w¹ wysychaniu łyka. Pod wpływem żerowania szkodników wtórnych charakterystyczne zmiany zachodzą także w zawartości w łyku drzew białkowych i nicbialkowych form azotu.

Rysunek 1.29

Wymagane wielkości dsnema osmotycznego w * Świerka przez niektóre gatunki komikow.ttycn kesyj-n, oznaczono wartości optymalne (wg Kriemera z Cap*, kiego. 1967)

Proces zasiedlania drzew przez szkodniki wtórne zależy od przyczyn osłabienia drzew i determinuje zarazem typ zamierania drzewa, umożliwiając wkraczanie następnych gatunków owadów należących do tej grupy ekologicznej. Osłabienie jodeł pod wpływem silnych mrozów, długotrwałej suszy lub żerowania zwójek jodłowych prowadzi w wyniku