IMG61 (7)

220

zamknięte od góry siatką o małych oczkach, gdzie gromadzi) się wylęgłe owady, które codziennie należy przeliczyć i zniszczyć.

Obserwacji lotu barczatki sosnówki dokonuje się między 15 lipca a 15 sierpnia w go dżinach porannych, rejestrując motyle z uwzględnieniem pici. siedzące na pniach drzew (do 4 m) w specjalnie do tego wyznaczonych grupach drzew kontrolnych.

Zasadnicza kontrola brudnicy mniszki polega na obserwacji lotu motyli. W związku z tym wszystkie nadleśnictwa, na których terenie występują jednogatunkowe drzewostany sosnowe i świerkowe oraz mieszane sosnowo-świerkowe w wieku powyżej 20 lat. powinny prowadzić taką kontrolę. Kontrolę przeprowadza się w lipcu i sierpniu we wczesnych godzinach rannych i obejmuje nią motyle siedzące na strzałach drzew kontrolnych do wysokości 3 m. Kontroli takiej można mc podejmować, gdy kilkakrotna lustracja w podanym terminie nic ujawni motyli brudnicy mniszki. Drzewa kontrolne winny być zgrupowane po trzy (rozpieracz. przeciętne, przygłuszone). Na każde 20 ha lasu w terenie nizinnym wyznacza się 3 grupy takich drzew , a na wyżynach na każde 10 ha jedną grupę. W czasie kontroli owady są strącane z pni za pomocą tyczki i po zgnieceniu tułowia gromadzone w kopertach - oddzielnie dla każdego drzewa, po czym określa się ich płeć i średnią liczebność (tab. 8.16).

Do kontroli intensywności lotu brudnicy mniszki coraz powszechniej stosuje się pułapki feromonowe zawierające feromon płciowy o nazwie Lymodor. zwabiające samce. W przypadku stosowania pułapek feromonowych dane z drzew kontrolnych pozyskuje się tylko przy zwiększonej liczbie osobników jako dane uzupełniające.

Pułapki feromonowe zawiesza się w lesie na wysokości 2 m nad ziemią nie później niż do 20 lipca. Jedna pułapka przypada na 50 do 100 ha lasu. Kontrolę pułapek przepm-wadza się co 10 dni do 10 września. Stopień zagrożenia drzewostanów określają Zespoły Ochrony Lasu na podstawie danych zawartych w formularzach wypełnianych przez leśniczych. a dotyczących liczby odłowionych samców w numerowanych pułapkach.

Kontrole obłożenia drzew jajami pierwotnych szkodników sosny mają charakter kontroli nadzwyczajnych, którymi obejmuje się tereny leśne, gdzie w wyniku uprzednich czyn-

Tabela 8.16

Orientacyjne liczby ostrzegawcze i krytyczne dla motyli brudnicy mniszki w drzewostanach sosnowych i świerkowych (wg Instrukcji Ochrony Lasu, 1972 i 1988)

Wiek    Liczby motyli (samic) przypadających na jedno drzewo kontrolne

drzewostanów -

(lata)    ostrzegawcze krytyczne

na lepszych siedliskach, w koronach dobrze rozwiniętych i pełnym uigleniu	na słabszych siedliskach, o koronach słabo rozwiniętych
sosna świerk	sosna i świerk

do 20	1	5	3	3
21-40	3	20	15	10
41-60	6	40	30	20
61-80	10	60	40	35
81-100	15	80	50	50

(mści kontrolnych stwierdzono stan zagrożenia. Termin zbioru jaj ustala więc w każdym przypadku Stacja Osłony Naukowej tub Zespól Ochrony Lasu.

Poszukiwanie jaj brudnicy mniszki przeprowadza się na początku października w drzewostanach, w których kontrola liczebności przeprowadzona w okresie letnim wykazała zwiększoną liczebność motyli. Drzewostany te są wyznaczane przez Zespoły Ochrony Lasu. W drzewostanach sosnowych są przeprowadzane na stojących sosnach od odziomka do 2 m wysokości pnia. w drz.cwostanch świerkowych na całej długości strzały świerka, po uprzednim ścięciu drzewa. Przy poszukiwaniach należy pamiętać, że złoża jaj znajdują się głęboko w szczelinach korowiny i pod łuskami kory, skąd należy je wyjąć, odlupując łuski kory . Jaja zebrane z każdego drzewa są umieszczane w oddzielnych kopertach i dostarczane do nadleśnictwa, gdzie materia! jest inwentaryzowany w odpowiednich formularzach i odsyłany do Zespołów Ochrony Lasu. które ustalają stopień zagrożenia (tab. H.I7i.

Kontrolę obłożenia koron jajami strzygom choinówki lub poprocha cetyniaka rozpoczyna się. gdy obserwatorzy terenowi ustalą (na podstawie systematycznego liczenia jaj w koronach ściętych drzew próbnychj. że udział jaj zdrowych (u strzygom barwy bladozie-lonkawcj. różowofioletowej lub szarofioletowcj. u poprocha - jasnozielonej), obliczony w stosunku do wszystkich jaj zdrowych i chorych oraz pustych osłonek jajowych, spadnie poniżej 909L. co oznacza, żc większość jaj została już złożona. Kontroli dokonuje się na jednym lub dwóch przeciętnych dla danego drzewostanu drzewach próbnych, z których po ich ścięciu zbiera się wszystkie igły ze złożami jaj. Jaja odpowiednio zewidencjonowane są natychmiast przekazywane do Zespołu Ochrony Lasu nab. 8.I8.8.19i.

Kontrola osnui gwiaździstej w stadium jaja jest podejmowana na podobnych zasadach. Dla formy wczesnej przypada ona z reguły na pierwsze dni maja. dla formy pó/ncj -na pierwszą dekadę czerwca. Kontroli dokonuje się na dwóch drzew ach próbnych na każdo 5-I0 ha zagrożonego drzewostanu. Drzewa te nic są przeciętne, powinny rosnąc w mici-scach o luźniejszym zwarciu i mieć rzadszą koronę. Igły / jajami umieszcza się w butelkach. gdyż w pudelkach łatwo wysychają i nic nadają się później do badania ich zdrowotności (lah. 8.20).

Przedmiotem nadzwyczajnej kontroli boreczników w stadium jaja są dwa gatunki: borecznik sosnowiec i borecznik podobny (w stadium jaja kontrolowany tez jesi borecznik rudy. co opisano przy omawianiu prac kontrolnych u uprawach i miodnikach Kontrolę w zagrożonych drzewostanach przeprowadza się w terminie ustalonym na [wiślanie obserwacji rójki i analizy wylęgu larw ścinając dwa drzewa-jedno na obr/c/u. drugie w ęlę-

Tabela 8.17

Orientacyjne liczby krytyczne dla jaj brudnicy mniszki w drzewostanach sosiwn. i swie-se wych (wg Instrukcji Ochrony Lasu, 1988)

Wiek drzewostanu (lata)	Liczby krytyczne jaj brudnicy mniszki przypadające na iedno drze >v:■»
	lepsze siedliska, korony dobrze rozwinięte o pełnym uiglemu	gorsze siedliska korony słabo rozwinięte
20-40	700	350
41-60	1000	500
81-60	1200	600
81-100	1500	750