IMG46

44 PmbScrojwdmiotowoścj

-    ifimeaic jakiejś struktury wewnętrznej organizacji człowieka. włciostronm determinowanej, ale kształtowanej również przez jednostkę,

-    pewna szczególność (biopsychiczna i społeczna), „indywidualność”, własn „tożsamość” — właściwa określonemu człowiekowi,

-    świadomość związków z otoczeniem, rozumienie otoczenia i sytuacji w nir powstających oraz umiejętność formułowania zadań, programów własne działalności, sposobów działania,

-    swoistą hierarchię wartości, indywidualne cele, własne standardy,

-    działalność w pewnej mierze twórcza i służąca samorealizacji człowieka^>t.

Pytanie: czy zarysowane wyżej wymiary podmiotowości mają również odniesienie do osób dotkniętych niepełnosprawnością? Aleksander Hulek tak pisze: „Istniejące różnice w cechach osobowości i zachowaniu się między jednostkami z odchyleniami od normy a pełnosprawnymi to różnice stopnia, a nie jakości”¹⁹- A zatem odpowiedź twierdząca. Czy jednak wszystkie osoby niepełnosprawne, te z najpoważniejszymi kałectwami również? Głuchoniewidoma Helena Keller, jak i wyżej wspomniany malarz dowodzą, że tak. Przypadki dobrane z dwóch skrajnych biegunów. Świadczą jednak i dziesiątki innych, ci przede wszystkim, którym stworzono warunki, dano szansę. Owa szansa po ^ggg^zwoliła znaleźć drogę do ich wnętrz, pozwoliła uruchomić mechanizm autorek