IMGp39 (6)

JACEK KAWAŁEK Rzeszów

Staszce Gomulance in memóriam

OBRAZ PANNY MĄDREJ — ALEGORIA IMMACULATY Z KOŚCIOŁA ŚW. DOROTY W TRZCINICY¹

Przedmiotem niniejszego opracowania jest obraz z retabulum głównego ołtarza kościoła pw. św. Doroty w Trzcinicy. Nie znamy jego fundatorów, nie wiemy kto i gdzie go wykonał¹. Nie wiadomo kiedy i w jakich okolicznościach trafił do trzcinickiego kościoła. Na tzw. karcie białej w archiwum krośnieńskiej Państwowej Służby Ochrony Zabytków jego tematykę określono jako Wniebowzięcie i Koronacja Matki Boskiej¹. Natomiast w rubryce nr 9 stwierdzono, że interpretacja ikonograficzna i stylistyczna obiektu jest bardzo utrudniona, wręcz niemożliwa³. W roku 1995 zwrócił uwagę dr Stanisławy Gomulanki, która omówiła go w referacie na temat kościoła pw. św. Doroty w TYzcinicy.

Podobnie jak Chrzanowski i Kornecki⁴, w przypadku obrazu ze Stanisławowa, określiła ona tematykę kompozycji trzcinickiej jako Alegorię Niepokalanego Poczęcia⁵. Apokryficznym źródłem takiej alegorii jest Ewangełia Pseudo-Mateusza, rozwinięta w tekstach Wincentego z Beauvais i Jakuba de Yoragine. Gomulanka wskazała na następujące wątki; Koncepcja Niepokalanego Poczęcia łącząca tu ikonograficzną formę „Arbor Vtrginis” i „Tota Pulćhra", podkreślała zarówno czystość Marii i wolność od grzechu pierworodnego oraz wyrażała ideę preegzy-

1

Z przyczyn redakcyjnych pełna wersja wygłoszonego referatu uległa skróceniu.

¹ Historia TYzcinicy nie została opracowana. Nic opracowano również historii parafii oraz kościoła pw. św. Doroty. Jedynym dotąd opracowaniem jest referat Stanisławy Gomulanki Kościół pw. św. Doroty w TYzcinicy, wygłoszony 25 kwietnia 1995 roku, którego maszynopis udostępnił mi łaskawie mgr Piotr Łopatkicwicz. Referat ten zostanie opublikowany w zbiorze artykułów pod redakcją Jana Gancarskiego.

¹ Stwierdzenie takie identyfikuje dwa ważne aspekty ikonografii obrazu trzcinickiego, lecz pomija inne, równie ważne. Obraz trzcinicki nie ukazuje, co prawda, Wniebowzięcia, lecz pośrednio komentuje zarówno sam fenomen Wniebowzięcia NMPanny jak też związane z nim zagadnienia teologiczne.

¹ Archiwum PSOZ w Krośnie, Karty Ewidencyjne Zabytków Ruchomych; TYzcinica kościół pw. św. Doroty, ołtarz główny, obraz Wniebowzięcie i Koronacja NMPanny.

⁴    T. Chrzanowski, M. Kornecki, Miasto Opole i powiat opolski, KZSP, t. VU, z. 11, 1968, s. 26.il. 201.

⁵    S. Gomulanka,o/z. cit.,s.7/9.