IMGw41 (3)

6 śfifs treści

6 śfifs treści

95

i

'07

'17

117

119

120 >22

123

124 129 135

158

158

161

163

166

166

168

175

176

4 4 ( zynniki sprzyjając? rozwojowi jedzenłohofiztnu 4,9, Pomiar jedzenioholizmu 4 6 Hadania własne

5. Zakupohollzm

5 I ('o to jest kupowanie kompulaywne?

9.2. Typy zakupoholików 9.9. Kupowanie kompulaywne jako uzależnienie 9.4. Skala zjawiska

9.9 Skutki kompulsywnego kupowania 9.6 Skąd bierze się nałóg kupowania?

5.7.    Pomiar zakupoholizmu

5.8.    Badania własne

6. Patologiczny hazard

6.1.    Pojęcie, rodzaje i rozpowszechnienie

6.2.    Typologia hazaidzistów

6.J, Czy hazard spełnia kryteria uzależnienia?

6.4.    Skała zjawiska

6.5.    Skutki patologicznego hazardu

6.6.    Czynniki sprzyjające angażowaniu się w patologiczny hazard

6.7.    Pomiar patologicznego hazardu

6.8.    Badania własne

7. Pomoc osobom uzależnionym i zagrożonym    187

7.1.    Terapia osób uzależnionych od czynności    187

7.2.    Profilaktyka uzależnień od czynności    193

Zakończenie    196

Bibliografia    198

Indeks nazwisk    ^2,0

Spis tabel    ²¹⁴

Wprowadzenie

Ostatnie dekady XX wieku, podobnie jak pierwsza XXI wieku, mogą być uznane za lata sprzyjające nowym uzależnieniom. Do znanych już od dawna uzależnień od substancji psychoaktywnych, tj. od alkoholu, nikotyny czy narkotyków doszły uzależnienia od czynności takich, jak: internet, hazard, zakupy, praca czy jedzenie. Ogólnie są to zachowania nałogowe, nad którymi człowiek nie jest w stanie zapanować i które w sposób negatywny wpływają na wiele obszarów jego funkcjonowania. Co jest powodem tej nowej „fali uzależnień"? Niewątpliwie przyczyniają się do tego zmiany cywilizacyjne, wzrastające tempo życia i konsumpcyjne podejście, coraz bardziej powszechny stres i towarzyszące mu negatywne emocje. Ponadto, rozwojowi uzależnień sprzyjają tak charakterystyczne dla człowieka właściwości, jak: poszukiwanie natychmiastowej gratyfikacji, szybkiej przyjemności, a także trudności w kontrolowaniu własnych impulsów.

O ile na temat uzależnienia od alkoholu czy innych środków psychoaktywnych napisano bardzo dużo, to niewiele jest pozycji w literaturze traktujących o tych „nowych uzależnieniach” związanych z patologią zachowania. Odczuwa się nie tylko niedostatek wiedzy na temat czynników sprzyjających ich rozwojowi i mechanizmów ich powstawania, ale także narzędzi pozwalających na ich diagnozowanie. Brakuje też sprawdzonych metod leczenia oraz sposobów zapobiegania tym negatywnym zjawiskom. Badanie, a przede wszystkim leczenie uzależnienia od czynności pociąga za sobą wiele trudności. O ile można, a nawet należy zachować abstynencję w przypadku uzależnienia od alkoholu czy palenia tytoniu, o tyle nie można zrezygnować z jedzenia, zakupów czy pracy. Ponadto, pojęcie uzależnienia odnosi się do zachowań szkodliwych, tymczasem samą czynność polegającą np. na surfowaniu w sieci czy robieniu zakupów trudno nazwać szkodliwą. Tutaj umiar, a nie abstynencja, jak w przypadku alkoholu, jest normalnym zachowaniem.

Książka składa się z siedmiu rozdziałów, z których pierwszy dotyczy problematyki uzależnień - zarówno od substancji, jak i od czynności i obejmuje: pojęcia i kryteria uzależnień, teorie wyjaśniające rozwój zachowań o charakterze kompulsywnym i uwarunkowania podejmowania tych zachowań. Kolejne pięć rozdziałów poświęcono omówieniu poszczególnych rodzajów uzależnień behawioralnych, obejmujących pracoholizm, intemetoholizm, jedzenioholizm, zaku-poholizm i patologiczny hazard. W każdym z nich dokonano charakterystyki zjawiska, wskazano na mechanizmy rozwoju uzależnienia, przedstawiono skutki nadmiernego angażowania się w czynności o charakterze kompulsywnym, a przede