IMGw53 (3)

ffilCżywiatnści wynosi 19 godzin tygodniowo [Brcnner, I997J. Ponadto z k d«ń autora wynikało, że 80% badanych przejawia co najmniej 5 symptom/ zakłócających normalne funkcjonowanie. Należały do nich m.in. trudności z orgj fli/acją czasu, nieregularne przyjmowanie posiłków czy kłopoty ze snem. Wy_n, ki badań Brenncra krytykuje Holmes [2000], wskazując, że występujące u tal dużej liczby internautów objawy oznaczają, że są one czymś normalnym i _nj« mogą świadczyi* o występowaniu patologii. Jednocześnie autor uznał, że uzalej. nienie od Internetu obejmuje kompulsywne jego użytkowanie, pomimo pono. szonych szkód, l iczba godzin spędzanych w sieci, która według niego może wskazywać na uzależnienie, waha się od 8 do 20, ale nie może stanowić jedyne-go kryterium.

Własną koncepcję funkcjonowania człowieka w sieci przedstawia J. Grohol [I99?|. dla którego czynnikiem uzależniającym jest zjawisko socjalizacji wyra-łające rodzaj wymiany interpersonalnej, opartej głównie na rozmowie. Przedstawiony model wskazuje na fazowość zachowań internautów . Pomimo, że Grohol nic potwierdza istnienia zjawiska uzależnienia od intemetu, to jednak zaprezentowany model nie wyklucza jego istnienia.

W ujęciu badaczy z University of Florida [Shapira i in., 2003] problematyczne użytkowanie intemetu zawiera w sobie dwa zasadnicze symptomy, tj. niezdolność do kontrolowania własnego użytkowania sieci (co prowadzi do dystresu) oraz osłabienie codziennej aktywności. Symptomy te wskazują na występowanie uzależnienia zbliżonego do uzależnienia od hazardu lub zaburzeń odżywiania, kategory zowanych jako zaburzenia nawyków i popędów. Autorzy zaproponowali wstępne kryteria diagnozowania zjawiska, oparte na DSM-IV, zaliczając do nich:

1 dezadaptacyjne zaabsorbowanie używaniem intemetu, na co wskazuje przynajmniej jeden z następujących symptomów:

- nieodparte (przymusowe) zaabsorbowanie używaniem intemetu, nadmierne użytkowanie intemetu przez okres dłuższy od planowanego;

I użytkowanie intemetu lub zaabsorbowanie nim powoduje znaczący klinicznie dystres lub osłabienie społecznego, zawodowego lub innych ważnych obszarów funkcjonowania;

i nadmierne używanie intemetu nie pojawia się wyłącznie podczas okresów hipomanii lub manii i nie jest lepiej wyjaśniane przez inne zaburzenia osi I.

Na podstawie powyższych kryteriów autorzy zdefiniowali problematyczne użytkowanie intemetu jako zaburzenie, w którym jednostka doświadcza rosnącego napięcia lub podniecenia przed podejmowaną aktywnością w intemecie, a później poczucie ulgi i przyjemności po zaprzestaniu działania.

Modę! ten został szczegółowo omówiony w pracach Majchrzaka i Ogińskiej-Bulik, 2006,

£óh>:

Kolejna propozycja wyjaśnienia zjawiska nadużywania intemetu została podjęta przez Davisa [1999, 2001], Autor wskazał na nieadekwatność stosowania terminu uzależnienie od intemetu i zaproponował posługiwanie się terminem patologiczne (problematyczne) użytkowanie (korzystanie) intemetu. W zaproponowanym poznawczo-behawioralnym modelu patologicznego używania intemetu (Problemalic Internet Use - PIU) wyróżnił dwa rodzaje użytkowania tego medium: specyficzne - odnoszące się do określonych kategorii podejmowanej w sieci aktywności oraz uogólnione - bez wyraźnej dominacji danej aktywności. To pierwsze jest rezultatem wcześniej występujących zaburzeń, najczęściej związanych z hazardem lub pornografią. To drugie, które uważa się za bardziej niebezpieczne, jest związane z przebywaniem w sieci bez wyraźnie określonego celu i korzystaniem z różnych form aktywności. Uogólnione korzystanie z sieci wiąże się przede wszystkim ze społecznym jej kontekstem, czyli możliwością komunikowania się z innymi. Przyciąga więc szczególnie osoby zahamowane, przejawiające trudności w kontaktach z innymi czy izolowane społecznie. Dla takich osób wirtualny świat wydaje się bardziej przyjazny i bezpieczny niż rzeczywisty.

Kaliszewska [2007], analizując koncepcję Davisa, określiła patologiczne używanie intemetu jako dysfunkcjonalny wzorzec elementów poznawczych i zachowań związanych z jego używaniem, którego rezultatem są utrata kontroli nad zachowaniem (czasem i sposobem korzystania z intemetu) oraz znaczące pogorszenie w społecznym, zawodowym lub innym istotnym obszarze funkcjonowania podmiotu. Davis, jak zauważa Poprawa [2006], nie przeprowadził dogłębnych badań empirycznych weryfikujących przedstawione przez siebie założenia teoretyczne. Skupił się natomiast na wyodrębnieniu poznawczo-behawioralnych symptomów patologicznego używania intemetu, wśród których wyróżnił:

-    obniżoną kontrolę impulsów, obejmującą obsesyjne myśli na temat intemetu

oraz niezdolność ograniczania czasu spędzanego w sieci,

-    uczucie samotności i możliwość jego kompensacji w intemecie,

-    poszukiwanie w sieci bezpieczeństwa i poczucia komfortu,

-    dystrakcję, obejmującą wykorzystywanie aktywności w sieci jako sposobu odwracania uwagi od problemów i niechcianych zadań.

Do poglądów Davisa nawiązuje koncepcja zależności zachowania od intemetu |Internet Behavior Dependence), zaproponowana przez Halla i Parsonsa [2001], Koncepcja ta koncentruje się przede wszystkim na skutkach, jakie internet wywołuje, dotyczących sfery poznawczej, behawioralnej czy emocjonalnej. Jednocześnie autorzy stoją na stanowisku, że mechanizmem prowadzącym do uzależnienia jest mechanizm kompensacji deficytów, jakie jednostka odczuwa w innych obszarach funkcjonowania.

Nieco inny pogląd na sprawę uzależnienia od intemetu prezentuje Glasser [za: Shapira i in., 2003], Wprowadził on termin tzw. pozytywnego uzależnienia, który stanowi substytut powstrzymujący uzależnionego przed bardziej destruk-