P1080045

Pomiędzy poziomami 1 i II posadzek leży gruba (ok. 40 cm) warstwa okrzesków i zaprawy. Tyle fakty archeologiczne. Kwestia chronologii należy już do sfery interpretacji. Ta wygląda następująco: w trakcie użytkowania I poziomu posadzki, dla wkopania grobu wyrąbano w niej odpowiedniej wielkości otwór, po-głębiony wkopem w warstwy podposadzkowe. Wymurowano następnie przesklepiony grób, w którym złożono ciało zmarłego (żadnych co prawda szczątków nie znaleziono, grób jednak zachował się tylko fragmentarycznie). Na wysokość 40 cm grób wystawał ponad poziom pierwszej posadzki. Na wierzchu przykryty został z kolei II posadzką. Pod tą drugą posadzką zachowało się pozorne sklepienie grobowca. Założenie, że grób został wykonany w czasie, gdy w katedrze funkcjonował poziom użytkowy I posadzki, prowadzić musi do oczywistego wniosku, żc grób na kilkadziesiąt (co najmniej 40) centymetrów wystawał ponad posadzkę. Przykrycie drugą posadzką było dla Józefowi-czówny świadectwem zniszczenia grobu. Jest to już jednak interpretacja, która bierze się — być może — z oczywistego dla człowieka XX wieku przekonania, że grób powinien być wyniesiony ponad posadzkę. Dla X czy XI wieku nie jest to nie tylko oczywiste, ale wręcz mało prawdopodobne. Inaczej niż czyniła to Józefowiczówna, możemy sobie wyobrazić, że omawiany tutaj grób wykonany był w czasie, gdy funkcjonował już drugi poziom posadzki. Wkopano by się wówczas na taką głębokość, by cały grób zmieścić pod aktualnie funkcjonującą posadzką. Wtedy, po złożeniu zwłok, grób można było nakryć pozornym sklepieniem i na całej tej konstrukcji uzupełnić posadzkę. W świetle opublikowanej dokumentacji i opisów możliwe wydaje się w równym stopniu wykonanie grobu z poziomu pierwszej jak drugiej posadzki. Podobnie mogło być z drugim, znacznie bardziej zniszczonym grobem, na co zdają się wskazywać opublikowane przez Zofię Kurnatowską przekroje, sporządzone na podstawie wcześniejszej dokumentacji. Jeśli grobowce wykonano z poziomu użytkowego drugiej posadzki, wtedy wiązałyby się z odbudową

połączoną z rozbudową westwerku za czasów Kazimierza Odnowiciela, automatycznie więc sugestie o grobach Bolesława Chrobrego i Mieszka 1 stawałyby się nieaktualne. Jeśli byłyby wykonane z poziomu pierwszej posadzki, wówczas pochówków dokonano by w czasie przed najazdem Brzetysława. W tej wersji pochówek Chrobrego, gdybyśmy brali pod uwagę wyłącznie chronologię, byłby możliwy; pochówek Mieszka I tylko z zastrzeżeniem, gdyby z innych niż same groby przesłanek wynikała pewność o powstaniu katedry w 2 połowie X wieku.

PRZEMYSŁ III BOLESŁAW CHROBRY -

KRÓLEWSKIE POMNIKI W KATEDRZE

POZNAŃSKIEJ

Zanim przejdziemy do wystawionego w nowej gotyckiej nawie nagrobka Bolesława Chrobrego, zatrzymać się musimy przy podobnie skomplikowanym problemie grobu i ewentualnego nagrobka dla zamordowanego w 1295 roku króla Przemyśla n. Przekazy o pochowaniu go w poznańskiej katedrze nie budzą żadnych wątpliwości, pojawiająsię one dopiero przy próbie dokładniejszego określenia miejsca jego grobu i ewentualnego nad nim pomnika.

W czerwcu 1995 roku w południowej przywieżowej kaplicy katedry poznańskiej dokonano poświęcenia pomnika, w zamierzeniu fundatorów nagrobnego, króla Przemyśla II i jego żony Rychezy. Program pomnika poszerzono o postać księcia Przemyśla I. O umieszczeniu tej wielkiej odlanej w brązie płyty w niedużej przywieżowej kaplicy południowej zadecydowała wzmianka w Kronice Janka z Czarnkowa mówiąca o wizerunkach (imagines) króla Przemyśla II i królowej, a faktycznie jego drogiej żony, księżnej Rychezy, które wówczas w owej kaplicy się znajdowały. Zainteresowanie Janka z Czarnkowa tymi wizerunkami pojawiło się w związku z ich zniszczeniem na skutek uderzenia pioruna w 1371 roku. Z tej wzmianki wyprowadzony został wniosek, że w przywieżowej kaplicy pochowani zostali

101