P1140770

Następnie przystąpiono do pomiarów twardości metodą Vickersa. Pomiary wykonano w próbkach wyciętych z części środkowej miecza, oraz z ostrza, otrzymując następujące wyniki:

Miejsce pomiaru	Hv 30	Hv 2,5
Twardość powierzchniowa	156	122—123
Twardość rdzenia	59—60	103—104
Twardość ostrza	—	108

Z kolei przeprowadzono badania metalograficzne przy zastosowaniu mikroskopu metalograficznego, a uzyskiwane wyniki sfotografowano.

Badania makrograficzne. Trawienia szlifu na przekroju wzdłużnym wykazały makrostruk-turę charakterystyczną dla odlewu, zaś struktura ma budowę typowo dendrytyczną (Ryc. 2a).

Badania mikrograficzne. Na szlifie nie trawionym stwierdzono wtrącenia niemetaliczne oraz wydzielenia w kolorze szarofioletowym (Ryc. 2b). Wydzielenia te prawdopodobnie są fazą Sn 02 i świadczą o utlenieniu stopu (na zdjęciu szare). Po wytrawieniu odczynnikiem Pal-mertona stwiedzono charakterystyczną dla brązu strukturę (a + 8 na tle a) z lekko zaznaczoną budową dendrytyczną i wyraźnymi jamami międzydendrytycznymi (Ryc. 3a). Przy nieco silniejszym wytrawieniu, budowa dendrytyczną wystąpiła kontrastowo (Ryc. 3b).

Na szlifie próbki pobranej z ostrza, stwierdzono podobną strukturę jak w rdzeniu z nieco mniejszą zawartością eutektyki. Śladów obróbki plastycznej nie stwierdzono. Badania mikroskopowe szczerb wykazały, że nie zostały one wykonane w większości w niedawnym czasie, na co wskazuje nalot, który jest podobny do nalotu na całym mieczu.

Przeprowadzone badania wykazały, że skład chemiczny stopu z którego wykonano miecz odpowiada brązowi cynowemu Cu Sn 10 według PN/H-78050, z tym, że zawartość fosforu jest podwyższona (0,1% zamiast 0,05%). Miecz został wykonany przez odlanie. Wskazuje na to, brak śladów obróbki plastycznej co pozwala na wnioskowanie, że wykończenia odlewu dokonano na drodze obróbki mechanicznej (prawdopodobnie szlifowanie). Większość szczerb na ostrzu miecza powstała na skutek działania mechanicznego, a nie na skutek korozji.

KPATKOE CO.HEP5KAHHE

ApieojionraecKHe otkpmthh, a TaioKe cjiyMaibiŁie HaxoflKH b boahłdc pafioHax 3aKJiiouaioT b ce6e pa3-.THHHbie OCTaTKH MC.IOBCMCCKoń ACHTejIbHOCTH B MHHyBlUHG BpeMCHa. K HCnOBCeAHGBHblM HaXOflKaM np»-BCLTCŹKHT OpOHSOBblfi M CMH3 nepMOfla JiyłKHAKOH KyjIbTypbl, flOSblTŁlił yaHJIblUHKOM H3 AHa 03Cpa „CKIUHKKa’-b x. Bchcuhh B03/IC BHCKynHHa hobht 3Khhh. 3tot mcm Topnan H3 ana oaepa h 6bui norpy>Kcn b aho npaa 6.1H3HTCj1ŁHO flo 3/4 CBOCft AAHH1.I, Ha MTO yKa3ŁIBaeT pa3HHUa B naTHHHpOB3HHH ero nOBCpXHOCTIl. HaXOAK’ m HMCCT 3HaMCHHC HC TOJIbKO IOK OflliH H3 3JieMCHTOB „Jiy>KHHKOro” KOMIUICKCa B 3TOM pafione, HO O Ha HBJIH-octi aenocpeacTBeHHbiM yica3aTejicM ajih AajibneHiiiHX noABo;yn>ix hohckob b6jhi3h Mecra HaxoAKH. Hhtc-pecHŁi Tasone OTMernHBbie cnCAbi yaapoB na npaio mc Ma u OTKOjioueimaH Macn. rojiOBKH. I IpoBeACHHfaiH RHżKCHepoM C. AąaMMaKOM HccJieaoBaHHH noi<a3ajiH, mto xiiauimcckhh coctob cnjiaBa cooTBCTCTByeT cocah-aramo Cu Sn₁₀ c tcm, mto koahmcctbo c})occl?opa y bca u mc i io . Mcm 6łiji h3Totobjich nyrcM otjihbkh. Ha aro po3UBaer oTcyrcrBHC cjkaob njiacTHMecKofl ottacakh, mto noaBOJiHCT 3aKjnoMan>, mto ottacakb 6i>uia co-Bcpmraa mouhhmcckhm nyrcM (bcpohtho nyrcM ni.ni<|K>ni<n). Cbcpx toto KOHcranipoBaHO, mto 6ojiłiiihh-CTBO mepÓHH Ha OCTPHH npOHSOUUIO BCAeACTBHC MCXaHHMCCKOrO ACftCTBHH, a He B nOCJICACTBHM KOppO3HH■

S U M M A R Y

Archaeological discoveries and casual findings madę in watcrs provide various remains of human acti-vity in thc past. A bronze sword drew out by an angler from the lakę ot Skrzynka at Wenecja near Biskupin, the Żnin district, belongs to unusual finds. It is datcd to the period of the Lusatian culturc. The nrord stucfc out morę or less to 3/4 of its height in the bottom of the lakę, this is shown by patina on the surface. This tind is of importance, bcing one of the elemcnts of the Lusatian culturc in that area and ierved as an indicator of further submarinc research near the place of that discovery. Distinct traccs of cutting on the edge of the sword and a part of its pommel bcing broken ofT are other intercsting details of the find in question. Examinations carried out by cng. S. Adamczak showed that the Chemical contents of the alloy of which the sword was madę corresponds to Cu Sn_ł0 but the contents of phosphorus was kfga. The sword was cast. It is prowed by the absence of traces of plastic-working. That allows us to tupposc that finishing touch was put by grinding. It was ascertained that most notchcs on the edge were tbe result of mcchanical opcration not of corrosion.