R5PC A str185

osobę, chociażby bez jej winy, albo gdy wiedziała ona o błędzie i przemilczała to, albo gdy mogła z łatwością błąd zauważyć (z wyjątkiem czynności prawnych nieodpłatnych), na przykład kupujący oświadcza, że pragnie nabyć materiał z czystej wełny i wskazuje materiał gorszej jakości, a sprzedawca nie zwraca mu na to uwagi.

Błąd jest wadą oświadczenia woli tylko wtedy, gdy dotyczy treści czynności prawnej. Ponadto błąd musi być istotny, to znaczy tak poważny, że uzasadnia przypuszczenie, iż gdyby składający oświadczenie woli nie działał pod wpływem błędu i oceniał sprawę rozsądnie, nie złożyłby oświadczenia tej treści. Darczyńca, który podarował kutą bransoletkę w przekonaniu, że jest ona jedynie cienko pozłacana, może - o ile spełnione są wspomniane wyżej warunki - wycofać się z darowizny, gdy się przekona, iż jest ona w rzeczywistości drogocennym złotym klejnotem. Błąd powinien być istotny nie tylko z punktu widzenia zainteresowanej osoby, składającej oświadczenie woli, a więc subiektywnie istotny, lecz także musi być obiektywnie istotny, a więc taki, że żaden rozsądny człowiek, znający prawdziwy stan rzeczy, nie złożyłby takiego oświadczenia woli.

Szczególną odmianą błędu, pod wpływem którego zostaje złożone oświadczenie woli, jest błąd wywołany podstępem przez drugą stronę. Uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia woli może w takim przypadku nastąpić także wtedy, gdy błąd nie był istotny, albo gdy nie dotyczył treści czynności prawnej. Podstęp osoby trzeciej jest równoznaczny z podstępem strony, jeżeli ta o nim wiedziała i nie zawiadomiła partnera. Przykładem podstępnego wprowadzenia w błąd kontrahenta jest oferowanie do sprzedaży samochodu z cofniętym licznikiem kilometrów i jednoczesnym złożeniem zapewnienia, że stan licznika odzwierciedla rzeczywisty przebieg.

W zasadzie nie pociągają za sobą żadnych skutków błędy co do pobudki, czyli tak zwane błędy motywacyjne. Nie może się więc wycofać z umowy osoba, która pod wpływem błędnego przekonania, że wyjedzie na stałe za granicę, sprzedała całe umeblowanie.

Uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia woli złożonego pod wpływem błędu musi nastąpić na piśmie w ciągu roku od wykrycia błędu (art. 88 § 2 k.c.).

Groźba oznacza przymus psychiczny zastosowany w celu wymuszenia oświadczenia woli. Z groźbą będziemy mieli na przykład do czynienia, gdy ktoś grozi zabójstwem na wypadek odmowy zawarcia korzystnej dla niego umowy.

Groźba musi być bezprawna. O groźbie bezprawnej mówimy zarówno wtedy, gdy sprawca grozi użyciem bezprawnego środka (np. popełnieniem przestępstwa), jak i wtedy, gdy grozi użyciem środka dozwolonego, którym jednak nie wolno się posługiwać dla wymuszenia oświadczenia woli, na przykład ktoś grozi zawiadomieniem prokuratury o wiadomym mu przestępstwie drugiej osoby, którą chce w ten sposób zmusić do uczynienia na jego rzecz darowizny.

Groźba musi być także poważna, to znaczy taka, że składający oświadczenie woli może się obawiać, iż jemu lub innej osobie grozi poważne niebezpieczeństwo osobiste lub majątkowe.

185