ScannedImage 20

304 Starożytny Izrael

byli jej dzierżawcami w posiadłościach królewskich¹. Wiemy, że część Żydów osiedlono „nad rzeką Kebar” (Ez 1,1-3; 3,15.23), kanałem irygacyjnym Eufratu (w języku akadyjskim: naru kabari), który przepływał przez Nippur. Jedno z żydowskich osiedli nad Kebarem nosiło nazwę Tell-Abib (Ez 3,15). Jeżeli owo osiedle zostało zbudowane na wzgórzu kryjącym jakieś dawne miasto, może to być dowód, że Babilończycy osiedlali wygnańców żydowskich na terenie zrujnowanych i opuszczonych miast albo w ich pobliżu, co mogło być częścią babilońskiego programu zagospodarowywania nieużytków. Poparcie tej sugestii stanowi fakt, że wygnańcy żydowscy byli zapewne osiedlani również w Tell-Melach i Tell--Charsza (Ezd 2,59). Inne wymienione z nazwy miejsca osiedli żydowskich to Kerub, Addan/Addon, Immer (Ezd 2,59; Ne 7,61) oraz Kasifia (Ezd 8,17). Ich lokalizacja nie jest znana. Niektórzy Żydzi byli prawdopodobnie zobowiązani do odbywania służby wojskowej oraz innych powinności na rzecz imperium, co należało do zwyczajowego postępowania zarówno Asyryjczyków jak i Babi-lończyków wobec deportowanych.

Dowodów na obecność Żydów w rejonie naru kabari (Kebar) dostarczają też liczne dokumenty zapisane pismem klinowym odkryte podczas prac wykopaliskowych w Nippur. Tzw. teksty Mu-raszu zawierają sprawozdania dużej babilońskiej firmy bankowej. Kopie kontraktów zawieranych przez Żydów oraz pozostałe dokumenty dotyczące Żydów świadczą o istnieniu wspólnot żydowskich w 28 osadach w regionie Nippur. Chociaż pochodzą z okresu perskiego (V w. przed Chr.), wskazują, że w ciągu stulecia po osiedleniu się tam Żydzi z powodzeniem zajmowali się rolnictwem, handlem i bankowością. Wydaje się, że ich nie dyskryminowano, mimo że byli potomkami cudzoziemców. Zawierali takie same kontrakty i na takich samych warunkach finansowych, jak inni. Niektórzy Żydzi zajmowali prestiżowe stanowiska w firmie Muraszu, podczas gdy inni byli urzędnikami państwowymi. Każdy Żyd miał obowiązek służby wojskowej lub sfinansowania służby swojego zastępcy².

Istnieją świadectwa potwierdzające, że niektórzy Żydzi na wygnaniu zgromadzili niemałe majątki, co wynika z Ezd 1,5-6 oraz

1

   Bustenay Oded, Judah and the Exile, w: Israelite and fudean History, red. John H. Hayes, J. Maxwell Miller, Philadelphia: Westminster, 1977, s. 483.

2

   Na temat tekstów Muraszu zob. Elias J. Bickerman, The Babylonian Captm-ty, w: CHJ, t. I, s. 345-348; Michael D. Coogan, Life in the Diaspora: Jem at Nippur in the Fifth Centuiy, BA 37/1974, s. 6-12.