ScannedImage 45

stację w tej pamiętnej podróży do nieba, stała się przez to trzecim miastem kultu po Mekce i Medynie w świecie muzułmańskim. Ta cudowna podróż, upiększona później ludową fantazją, jest wciąż jeszcze ulubionym tematem mistyków perskich i tureckich, a hiszpański uczony¹ uważa ją za oryginalne źródło Boskiej Komedii Dantego. Że pamięć o al-isra’ jest wciąż żywą i pobudzającą siłą islamu, świadczą o tym poważne zamieszki w sierpniu 1929 r. w Palestynie, które wybuchły przy żydowskiej Ścianie Płaczu w Jerozolimie. Muzułmanie uważają tę ścianę za miejsce, w którym zatrzymał się Buraą², koń ze skrzydłami, kobiecą twarzą i pawim ogonem, na którym Muhammad podróżował do nieba. Około r. 620 niektórzy Jatrybici, głównie ze szczepu Hazrag, z zainteresowaniem wysłuchali nauk Mul. ammada, które wygłaszał na targu w 'Ukaz. W dwa lata później delegacja, składająca się z około 75 ludzi, zaprosiła go, aby zamieszkał w Jatrib (Medynie). Spodziewali się oni w ten sposób doprowadzić do pojednania zwaśnionych szczepów Aws i Hazrag. Żydzi w Medynie, którzy oczekiwali Mesjasza, najprawdopodobniej usposobili przychylnie swych pogańskich rodaków do takich pretendentów jak Muhammad. Zło żywszy nic nie znaczącą, propagandową wizytę w at-Ta‘ifie i wierząc, że w jego rodzinnym mieście sprawa jest stracona, Muł.ammad pozwolił swym 200 wyznawcom wymknąć się spod czujności Qurajszytów i spokojnie udać się do i Medyny, która była rodzinnym miastem jego matki. On sam poszedł w ich ślady i przybył do Medyny 24 września 622 r. Taka oto była ta sławna hidżra — nie zupełna „ucieczka¹¹, lecz zamiar wędrówki, starannie rozważany przez prawie dwa lata. W, siedemnaście lat później kalif 'Umar ustanowił rok księżycowy (rozpoczynający się 16 lipca), w którym odbyła się „ucieczka“ (hijra), jako oficjalny początek ery muzułmańskiej ^l*.

Hidżra stała się punktem zwrotnym w życiu Muhammada. „Ucieczka¹ ta zakończyła okres mekkański, jednocześnie zaczął się okres medyneński. Opusz czając miasto swego urodzenia jako wzgardzony prorok, przybył do miasta, które go przyjęło, jako czczony wódz. Teraz jasnowidz ustąpił w nim na drugi plan, a na czoło wysunął się praktyczny^polityk.Stopniowo mąż stanu przyćmiewa proroka.

Wykorzystując okresy „świętego rozejmu" i pragnąc gorąco zapewnić środki utrzymania Emigrantom (muhaijirun), muzułmanie z Medyny, nazwani teraz Amar (wspierający), pod przewodnictwem nowego wodza zatrzymali letnią karawanę, która wracała z Syrii do Mekki. W ten sposób uderzyli w najbardziej żywotną sprawę handlowej metropolii. Dowódca karawany Abu Sufjan dowie dział się wcześniej o tym zamiarze i posłał do Mekki po posiłki. Do potyczki pomiędzy posiłkami a medyneńczykami (w większości Emigrantami) 'doszło pod Badr, o 147 km na południowy zachód od Medyny, w miesiącu ramadan, w r. 624. Dzięki sprężystemu kierownictwu Proroka 300 muzułmanów Odniosło całkowite zwycięstwo nad 1000 mekkańczyków. Jakkolwiek potyczka

pod Óazwat Badr jako militarne starcie¹’ była bez -większego znaczenia, to jednak położyła podwaliny pod władzę świecką Mul amrnada. Islam osiągnął swe pierwsze i zdecydowane zwycięslwo wojskowe. Samo zwycięstwo tłumaczono jako karę boską zesłaną na przeciwników nowej wiary¹⁸. W czasie tej pierwszej zbrojnej potyczki wyznawcy islamu zamanifestowali ducha dyscypliny i pogardę śmierci. Te ich cechy zostały potwierdzone przez wszystkie późniejsze wielkie podboje. Prawdą jest, że w następujm roku (625) mehkańczycy pod wodzą Abu Sufjana pomścili swą klęskę i nawet zranili Troroka pod Uhud, ale ich triumf nie trwał zbyt długo. Islam zaleczył rany i stopniowo przeszedł od defensywy do ofensywy, d jego rozprzestrzenienie się zdawało się być zapewnione, zabezpieczone na zawsze. Dotychczas islam był religią w państwie. W Medynie, po bitwie pod Badr, stał się czymś więcej niż religią państwową. Odtąd to właśnie sam islam stał się tym, za co od tego momentu uważał go zawsze cały świat — państwem wojującym.

W³ r. 627 „konfederaci" (al-ahzab) składający się z mekkańczyków oraz najemników beduińskich i abisyńskich znów zmierzyli swe miecze z medy-neńczykami. Pogaństwo jeszcze raz wystąpiło przeciwko Allachowi. Za radą pewnego perskiego wyznawcy, Salmana¹⁹, Muhammad wykopałjrów¹⁰ wokół Medyny. Zniechęceni tą innowacją w prowadzeniu wojny, która uderzyła mieszaninę beduinów jako coś niesłychanie niezgodnego z regułami gry, oblegający napastnicy wycofali się z końcem miesiąca, po stracie po obu stronach^!1 około 20 zabitych. Po przerwaniu oblężenia Muhammad rozpoczął kampanię przeciwko żydom za to, że „popierali konfederatów". W wyniku tej akcji zabito 600 mężczyzn z największego szczepu, banu Qurajza, a resztę wypędzono. W ten sposób plantacje daktyli stały się bezpańskie i na nich osiedlono Emigrantów ^a. Szczep Qurajza był pierwszą, ale nie ostatnią grupą nieprzyjaciół islamu, której miano zaproponować wybór między odszczepieństwem a śmiercią. Na rok przedtem Muhammad zesłał na wygnanie inny szczep żydowski z Medyny, banu Nadir ⁴. Także żydzi z Ha j bar zostali wypędzeni ze swojej urodzajnej oazy na północ od Medyny w r. 629 (7 r. hidżry).

W okresie medyneńskim dokonano arabizacji i nacjonalizacji islamu. Nowy prorok zerwał zarówno z judaizmem, jak i z chrześcijaństwem. Sobotę zastąpiono piątkiem a zamiast trąb i gongów postanowiono wprowadzić aidn (nawoływanie z minaretu), ramadan uznano za miesiąc postu, a qibla (kierunek, który należało przestrzegać w czasie rytualnych modlitw) zmieniono z Jerozolimy ⁹⁴ na Mekkę. Uznane zostały pielgrzymka do al-Ka'by i całowanie Czarnego Kamienia — pr; edmuzułmańskiego fetysza.

101

1

M. Asln, Islam and the Ditńne Comedy, tłum. H. Sunderland, London 1926.

2

“ Prawdopodobnie od arab. bdrq — błyskawica. Współcześni Palestyńczycy nazywają Ścianę Płaczu — „al-Buraq“.

“ At-Tabari, t. I, s. 1256, 2480: al-Mas'udi, t. IX, s. 53.    • <

3

*’ AI-Waqidi (zm. 207/822-823) poświęca więcej niż jedną trzecią swojej Matjazi, g. 11-75, bitwie pod Badr i jej bohaterom.

^u Koran, 3, 119; 8, 42-43.

“ Por. J. Horowitz, „Der Islam" t. XII (1922), g. 178-183.

4

Arab. Jondaq pochodzi z pere. kandan (kopać) poprzez aramejski.

“ Koran 33,9-25, rozprawy na temat tej bitwy.

■    Koran 33, 28-27.

■    Al-Baladuri, FtUiih, g. 17-18 = Hitti, g. 34 n; al-Waqidi, s. 353 n.

** Por. I Kg. Królewska 8, 29-30; Daniel 6, 10.