Mechanizm działania toksycznego: opioidy łączą się z receptorami opioidowymi, które w warunkach fizjologicznych wiążą endorfiny.
Przeciwwskazania do stosowania morfiny: niemowlęta, kobiety w ciąży, w stanach niewydolności oddechowej, nadczynności tarczycy, w „ostrym brzuchu”. Ostrożnie podawać osobom w podeszłym wieku, osłabionym i wyczerpanym.
Kodeina (metylomorfina, pochodna fenantrenu, alkaloid opium)
Nazwy potoczne: Koda, Kreda, Pop Postać: biały proszek lub bezbarwne kryształy
Rozpuszczalność: w wodzie słaba, dobrze we wrzącej wodzie, benzenie, eterze, stosowana jako siarczan lub fosforan rozpuszczalne w wodzie
Zastosowanie: lek narkotyczny o działaniu przeciwkaszlowym, rzadko stosowany jako lek przeciwbólowy Dawki: śmiertelna: 100 mg Odtrutka: Narcan (Nalokson)
Drogi wchłaniania: pokarmowa
Zastosowanie kodeiny: lek przeciwkaszlowy w nadmiernych odruchach kaszlowych w chorobach: krztusiec, gruźlica, zapalenie oskrzeli, zapalenie opłucnej, złamanie żeber
Działanie kodeiny:
a) kora mózgu - działa dużo słabiej niż morfina i rzadko wywołuje euforię
b) ośrodki autonomiczne - działa podobnie do morfiny, silnie hamuje ośrodek kaszlu
c) przewód pokarmowy - zahamowanie wydzielania gruczołów trawiennych, hamowanie perystaltyki, co prowadzi do wzmożenia napięcia ścian jelit i silnego skurczu zwieraczy (długotrwałe zaparcia), wzmaganie napięcia zwieracza pęcherza moczowego, pęcherzyka żółciowego i innych narządów zbudowanych z mięśni gładkich
Objawy zatrucia:
a) układ oddechowy: zwolnienie i spłycenie oddechu, bezdech,
b) serce i układ krążenia: bradykardia, spadek ciśnienia, możliwość wystąpienie wstrząsu,
c) OUN: zawroty głowy, zaburzenia świadomości, senność, śpiączka, możliwość hipotermii, zniesienie
odruchów, porażenie ośrodka oddechowego,
d) narzad wzroku: zwężenie źrenic,
e) układ pokarmowy; nudności i wymioty, zaparcia, skurcz zwieraczy i dróg żółciowych,
f) układ moczowy: trudności w oddawaniu moczu, kolka nerkowa
g) skóra: blada, sinica, świąd
Ratowanie - jak przy morfinie
Papaweryna (poch. izochinoliny, alkaloid opium)
Postać: białe igiełki lub kryształy
Rozpuszczalność: w wodzie słaba, dobrze w gorącym etanolu i chloroformie Zastosowanie: lek narkotyczny o działaniu przeciwbólowym i przeciwskurczowym Dawki: max. dawka jednorazowa 200 mg (mało toksyczny), nie ma działania narkotycznego Odtrutka: Narcan (Nalokson)
Drogi wchłaniania: pokarmowa
Zastosowanie papaweryny: stany skurczowe narządów zbudowanych z mięśni gładkich: kolki (wątrobowa, nerkowa, żołądkowa), biegunki, skurcze naczyniowe, dusznica bolesna, dychawica oskrzelowa.
Działanie toksyczne: poraża mięśnie gładkie, zmniejszając ich napięcie*i hamując skurcze (działanie spazmolityczne), obniżenie pobudliwości ośrodka oddechowego, spadek ciśnienia i czynności mięśnia sercowego, uszkodzenie wątroby.
2