skanuj0002 (316)

8

deformacjach w polityce narodowościowej, postulując rozszerzenie praw republik oraz zagwarantowanie faktycznego równouprawnienia narodów i narodowości. Centralną kwestią tego procesu było ustawowe przywracanie statusu języka państwowego narodowym językom poszczególnych republik.

Drugą przesłankę podważania imperialnej istoty ZSRR tworzyły postulaty i deklaracje suwerenności poszczególnych republik. Poszczególne republiki uchwalały deklaracje o suwerenności państwowej, jako pierwsze uczyniły to republiki nadbałtyckie: Litwa, Łotwa i Estonia (wszystkie w 1989r.). Następnie uczyniły to w 1990r. Rosja, Ukraina, Białoruś i Mołdawia.

Trzecią przesłanką likwidacji państwowości ZSRR tworzyły proklamacje niepodległości poszczególnych republik. W kolejności uczyniły to Litwa (11IU 1990r.), Estonia (30 III 1990r.) i Łotwa (4 V 1990r.). Gorbaczow potępił te decyzje jako bezprawne i nieważne. Wkrótce potem suwerenność państwową proklamowały pozostałe republiki radzieckie. Armenia nazwała swą deklarację wprost deklaracją o niepodległości, z kolei Gruzja 9 III 1990r. wypowiedziała umowę o utworzeniu ZSRR i dokonała zmiany nazwy państwa na Republikę Gruzji.

Gorbaczow w celu oddalenia wszechobecnej krytyki prowadzonej przez Moskwę polityki opowiedział się za umocnieniem suwerenności republik związkowych.

W ZSRR coraz słabszą pozycję miała władza centralna w Moskwie, w połączeniu z nasilaniem się tendencji niepodległościowych stało się to tłem podjętego w Moskwie antygorbaczowskicgo puczu o konserwatywnym charakterze. Niepowodzenie puczu zamiast wzmocnić pozycję centrum spowodowało dalsze osłabienie jego pozycji i kolejną falę deklaracji niepodległości poszczególnych republik.

Pod wpływem wydarzeń poglądy zaczął zmieniać także Gorbaczow. Wraz z przywódcami 10 republik związkowych przygotował wspólne oświadczenie na temat utworzenia związku na zasadach konfederacji. Jednym z pierwszych aktów nowopowstałej Rady Państw ZSRR było uznanie niepodległości Litwy, Łotwy i Estonii.

Ponadto rozpad ZSRR stanowił dla narodowości poszczególnych republik szansę na poprawę ich bytu. Wszelkie działania zmierzające do wprowadzania innych niż centralnie sterowana modeli gospodarki skazane były na niepowodzenie, gdyż w' ZSRR wszystkie decyzje zapadały odgórnie w Moskwie. W związku z tym nie znajdowano możliwości poprawienia sytuacji ekonomicznej inaczej niż poprzez utworzenie własnego niepodległego państwa. W dążeniach niepodległościowych dużą rolę odgrywała również świadomość historyczna ludzi, którzy członkostwo ich republiki w ZSRR zaczęli postrzegać jako efekt pogwałcenia ich historycznego prawa do posiadania niezależnego państwa. Ludność republik radzieckich chciała też większego otwarcia na świat i wyjścia zza żelaznej kurtyny, było to możliwe tylko w sytuacji uzyskania niezależności od Moskwy. Ostatecznie 21 grudnia 199 lr. dokonał się ostatni akt demontażu imperium radzieckiego, przywódcy 11 republik podpisali dokument o utworzeniu Wspólnoty Niepodległych Państw.

Skutki: 1. Nastąpiła Jesień Ludów. Jesień Ludów 89-90 rozpoczęła się zimą 1988 r. w Polsce po rozmowach opozycji (Wałęsa i Kościół) a gen Jaruzelskim.

Zapoczątkował rozmowy Okrągły Stół. Ustalono wtedy, że będą demokratyczne wybory parlamentarne, w których kandydaci opozycji będą mieli 35 % głosów, a PZPR 65% (wybory Kontraktowe).

04.06.1989 r. to data przełomowa - to data wyborów demokratycznych, w których obalono komunizm. W wyborach wygrała solidarność.

Jcsienią 1989 r. wybrano rząd demokratyczny - na jego czele stanął Mazowiecki, w swoim Ekspoze zapowiedział zwrot z polityce wewnętrznej i zagranicznej, i że będzie demokratyczny porządek z reformami politycznymi i społecznymi.

Ta Jesień to byl sygnał dla innych państw, które idą za Polską.

2.    Powstanie Zjednoczonych Niemiec. Upadł Mur Berliński. NRD wchłonął RFN i powstały Zjednoczone Niemcy.

W19891 w Siad za NRD poszły Węgry, Czechy, Bułgaria, Rumunia.

3.    Przyspieszenie procesów integracyjnych w Europie

Gdy kończy się Jesień Ludów Europa staje się wolna. Komunizm został już tylko na wybrzeżach Związku Radzieckiego.

4.    w XII1991 r. Jelcyn za plecami Gorbaczowa (który byl internowany) zwołał naradę prezydentów republik Radzieckich, które odzyskały niepodległość

3

postkolonialnych. Zajmowała się pomocą państwom wchodzącym na arenę międzynarodową. Miała im ułatwiać sprawowanie polityki wewnętrznej i zewnętrznej. Dziś organ istnieje, ale nie można go zlikwidować, bo trżeba by zmienić statut. 5. Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości -Organ o charakterze sądowniczym. W skład wchodzi 15 sędziów wybieranych na kadencje 9 letnie. Kandydat na sędziego powinien mieć minimum 50 lat i znać minimum 7 języków obcych. Sędziami zazwyczaj zostają byli ministrowie zagraniczni, prawnicy. Każdy sędzia 2arabia 30 tyś. dolarów miesięcznie. Organ rozstrzyga Spory i konflikty. Zajmuje się kodyfikacją prawa międzynarodowego.

6.    Sekretariat Generalny - Organ o charakterze administracyjnym. Sekretarza wybiera ZO, ale kandydat musi zaakceptować Waszyngton. SG ma charakter wykonawczy, odpowiada za realizację uchwal RB i ZO. SG posiada 12 zastępców, z których każdy zarabia 35 tyś. dolarów miesięcznie.

7.    Siły Zbrojne ONZ - Organ specyficzny. Odpowiedzialny za uchwalanie uchwał ZO. Kontyngenty z zasobów własnych — wszyscy członkowie ONZ zmuszenie są do udostępniania określonej liczby mundurowych do sił zbrojnych. Żołnierze występująpod wspólną flagą. Koszta są refundowane z kasy ONZ (na dzień dzisiejszy ONZ jest nam winne 300 milionów złotych). Żołnierze są wysyłam na pokojowe misje, z których nie każdy wraca.

Dzisiaj z ONZ współpracuje pooad 16 organizacji wyspecjalizowanych, które razem twoizą system ONZ (m.in. Międzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju, WHO, MFW i inne). Organizacje wyspecjalizowane rozwiązują problemy m.in. komunikacyjne, globalne. Te organizacje i ONZ funkcjonują jeśli mają środki, których z roku na rok jest coraz mniej. Na budżet składają się tylko składki państw członkowskich. Polska płaci 4,5 miliona, 0,47%. Rozważa się pomysł wprowadzenia podatku liniowego ok.8%. ONZ utrzymuje się również z własnej działalności gospodarczej np. bilet wstępu na teren ONZ, pocztówki.

Mimo nie rcformowalnych struktur i niskiego budżetu działa bardzo aktywnie: 1. stabilizuje sytuację 2. zapobiega wojnom 3. prowadzi działania rozbrojeniowe

W 1988 roku ONZ otrzymała nagrodę Nobla. W 2001 Sekretarz Generalny otrzymuje pokojową nagrodę Nobla.

Reformy ONZ: 1. zwiększenie budżetu, 2. administracja, struktura, dalsze funkcjonowanie ONZ - zwiększenie Rady Bezpieczeństwa. 3. Zdemokratyzowanie ONZ, odebranie stałym przedstawicielom prawa weta. 4. Zwiększenie liczby stałych przedstawicieli. 5. Proponuje się powołanie dwuizbowego zgromadzenia. 6. Zwiększenie kompetencji Sekretarza Generalnego. Obecnie spełnia on funkcje jedynie administracyjne - kieruje pracami ON, ale nie podejmuje decyzji. 7. W miejsce Rady Powierniczej powołanie Rady Rozwoju zajmującej się sprawami gospodarczymi, społecznymi, ubóstwem i bezrobociem. 8. Współdziałanie z organizacjami lokalnymi. 9. Koncentracja na problemach globalnych. 10. Wprowadzenie składek członkowskich na wzór podatku liniowego od budżetu państwa. 11.

Posiadanie własnych sił zbrojnych.

12 Jaką rolę odgrywa ONZ we współczesnych stosunkach międzynarodowych i czy jest potrzebna światu.

ONZ jest organizacją potrzebną światu. Jej zawdzięcza świat że ponad 60 lat żyje bez wojny.

ONZ wypracowała ponad 300 porozumień o charakterze pokojowym. Ogólnie działalność ONZ do 1991r. ewoluowała, koncentrowała się na walce o bezpieczeństwo międzynarodowe. Po 1991r. ONZ buduje sprawiedliwy międzynarodowy lad gospodarczy - zasada zrównoważonego rozwoju. Rozwój gospodarczy oparty na zasadach ochrony środowiska. Wcześniej nie brano pod uwagę zanieczyszczeń ekologicznych. Po 2001r. ONZ skoncentrowało się na walce z międzynarodowym terroryzmem.

13.Przedstaw przyczyny i skutki upadku imperium sowieckiego.

Przyczyny rozpadu ZSRR. „Pierestrojka” wyzwoliła proces samodestrukcji systemu,realnego socjalizmu” i ujawniła bezpodstawność propagandowej tezy O istnieniu „narodu radzieckiego”. Ta koncepcja zapisana w konstytucji ZSRR z 7.X. 1977r. i lansowana na kolejnych zjazdach partyjnych jako „nowa wspólnota historyczna”, miała być „przejawem dojrzałości socjalizmu w dziedzinie stosunków narodowościowych”. W istocie rzeczy nabrzmiewały w tym okresie nierozwiązane problemy narodów i narodowości imperium, stając się pierwszą przesłanką rozsadzenia ZSRR od wewnątrz. Dynamika tych sprzeczności ujawniła się w 1989r. gdy Gorbaczow zaczął mówić o błędach i

c

dobrobyt obywateli, rozwój państwa, rozwój cywilizacyjny społeczeństwa, zdolność do obrony interesów - ma zatem miejsce rozległa polityka w zakresie bezpieczeństwa i dobrobytu. Nie ma absolutnego bezpieczeństwa, systemu gwarantującego bezpieczeństwo, ale obowiązkiem o państwa jest zapewnienie bezpieczeństwa wewnętrznego i zewnętrznego. Bezpieczeństwo oznacza stan pozwalający państwu realizować swoje funkcje, gwarantować integralność, niepodległość, rozwój wewnętrzny.

Tradycyjnie bezpieczeństwo dzielimy na wewnętrzne i zewnętrzne.

ll.Przedstaw genezę, strukturę i działalność ONZ i jego perspektywy.

ONZ jest organizacją rządową, w statusie ma osobowość prawną, jest jedyną organizacją, która ma swoją flagę i godło, obecnie należy do niej 191 państw.

Geneza ONZ: W Teheranie rozpoczęto rozmowy na temat ładu pokojowego i co Zrobić z LigąNarodów. prezydenta Z inicjatywy Roosvelta postanowiono po wojnie powołać nową organizację. W Jałcie dużą uwagę poświęcono ONZ. 25.06.1945r. zwołano konferencje założycielską ONZ w San Francisco. Obradowała ona do 26.0ó.l945r. - podpisano status ONZ- Karta Narodów Zjednoczonych. 24.10.1945r. weszła w Zycie Karta NZ. 10.01.1946r. zaczęła formalnie działać ONZ.

Status określający cele, zasady, strukturę organizacyjną składa się ze Ul artykułów, 29 rozdziałów, wszystko poprzedza preambuła.

Cele ONZ jest budowanie powszechnego systemu bezpieczeństwa zbiorowego, opartego na zasadach:

1. Zakazu stosowania siły, groźby jej użycia, 2. Obowiązku regulowania sporów środkami pokojowymi, 3. Stosowaniu środków zbiorowych wobec agresora, zasad zbiorowego bezpieczeństwa. Głównym warunkiem tego systemu miało być: 1. porozumienie, jedność działania stałych członków Rady Bezpieczeństwa, 2. rozwijanie przyjaznych stosunków między narodami, opartych na podstawie zasady równouprawnienia i stanowienia narodów, 3. współdziałania państw w pokojowym rozwiązywaniu zagadnień, problemów gospodarczych, społecznych, kulturowych, humanitarnych.

Zasady działania: 1. suwerenność i równość wszystkich państw, 2. zobowiązania wszystkich państw członkowskich do rozwiązywania sporów środkami pokojowymi, 3. powstrzymanie się od groźby użycia siły, 4. zasada jedności współdziałania, osiągania konsensusu - umożliwia skuteczne działanie ONZ.

W okresie zimnej wojny nie można było osiągnąć konsensusu - było stosowane prawo weto przez różnych stałych członków ONZ. Do 1991r. nie było możliwe realizowanie głównego celu jakim jest budowa systemu bezpieczeństwa zbiorowego. Po 1991r. wróciła idea budowy zbiorowego bezpieczeństwa, ale pozostał problem, że niema całkowitego rozbrojenia państw ONZ, wydatki na zbrojenia rosną.

Struktura organizacyjna:

Organy: 1. Zgromadzenie Ogólne Organ plenarny (uchwałodawczy), skład: wszyscy członkowie (obecnie 192 państwa) zajmuje się kodyfikacją zasad prawa międzynarodowego i innych norm prawa międzynarodowego. ZO uchwala budżet, kontroluje jego przebieg. Wybiera sekretarza generalnego. Każde państwo ma jeden glos na ZO. Uchwały uchwalane są zwykłą większością głosów i większością kwalifikowaną. ZO pracuje na sesjach zwyczajnych (od października do grudnia) i na sesjach nadzwyczajnych (na wniosek minimum 15 państw lub na wniosek Rady Bezpieczeństwa). Sesje odbywają się co roku. ZO jest organem głównym. 2. Rada Bezpieczeństwa - Organ wykonawczy (ustawodawczo-wykonawczy). Organ najważniejszy, I bo ponosi główną odpowiedzialność za pokój na świecie. Działa na zasadzie jednomyślności i prawa weta. Jest organem starym.

Skład: 5 stałych cżłonków (od 1945 niezmienny:

Rosja, USA, Chiny, Francja, Wielka Brytania) oraz 10 niestałych członków (wybieranych przez ZO na kadencję 5 letnią).

Stałym członkom przysługuje prawo weta, które było wymysłem Stalina. Przez lata funkcjonowania RB skorzystano ponad 216 razy z prawa weta. Istniejąpropozycje poszerzenia grona stałych przedstawicieli do 10 osób (np.: o Niemcy, Brazylię, Pakistan, Izrael). Istniejąpropozycje, aby pozbawić stałych członków prawa weta. RB pracuje nad uchwałami, które podejmowane są jednomyślnie. 3. Rada Gospodarczo-społeczna - Zajmuje się współpracą gospodarczą i rozwojem społecznym. W skład wchodzi 54 członków wybieranych na kadencję 3 letnie. Mówi się, że jest organem nieskutecznym (kwestia asymetrii gospodarczej, rosnące oazy nędzy). 4. Rada Powiernicza - Organ martwy. Zajmował się problemami państw

. $

suwerenność i bezpieczeństwo nasze. W interesie Europy i świata jest zachowanie procesów integracyjnych tworząc dobrą instytucjonalizację. Alternatywą dla rozpadu UE czy NATO byłyby rozwijające się grupy nacjonalistyczne.

10.Zastanów się i odpowiedz czy globalizacja i integracja zagrażają suwerenności państw narodowych i bezpieczeństwu.

Pojęcie suwerenności wchodziło do użycia na arenie międzynarodowej, gdy nie było na niej tylu uczestników, nic było takiej technologii przekazywania informacji, technologii satelitarnej umożliwiającej obserwacje nawet pojedynczych osób. Pojęcie suwerenności z 17. wieku oznaczające niezawisłość państwa, władzy państwowej jest przestarzałe. Państwa wchodzą ze sobą w różne układy, zawierają między sobą porozumienia ograniczające ich suwerenność. Satelity szpiegowskie umożliwiają zbadanie wszystkiego bez zgody państwa. Inaczej obecnie wygląda rzeczywista suwerenność państwa niż to wynika z jej definicji, żaden kraj nie jest niezależny od innego, samowystarczalny.

Bezpieczeństwo i suwerenność państw to najważniejsze wyzwania i zadania dla rządów wszystkich państw, zwłaszcza dziś kiedy suwerenność staje się fikcją, państwa muszą ze sobą współpracować w zakresie ekonomicznym, gospodarczym i militarnym.

Między bezpieczeństwem, a suwerennością występuje swoiste sprzężenie zwrotne -suwerenność państwa jest gwarantowana przez jego bezpieczeństwo. Tylko państwo suwerenne jest w stanie zapewnić bezpieczeństwo swojemu narodowi. Żaden kraj nie jest w stanie zapewnić sobie samodzielnie suwerenności i bezpieczeństwa. Kraje łączą się we wspólnoty, tworzą organizacje międzynarodowe w celu walki z procesem globalizacji. Państwa biedne są bezsilne wobec korporacji (z udziałem wielkich mocarstw). Państwa łączą się we wspólnoty np. Unie Europejską, żeby wspólnie bronić się przed konkurencją państw trzecich. O bezpieczeństwie narodowym dziś nie przesądza już siła, armia. Ponieważ za użycie sity grozi odwrót lub sankcje ekonomiczne.

Współczesne demokratyczne państwo, aby zachować swoją suwerenność i bezpieczeństwo musi: 1. zachować wiążący dla wszystkich stosunek prawny, 2. zachować podział na władzę ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą. 3. monopol na stosowanie przemocy.

Czynniki wpływające współcześnie na bezpieczeństwo i suwerenność państw to: 1. rozwój gospodarczy, potencjał gospodarczy, 2. poziom techniki, rozwój technologiczny, 3. stan finansów, 4. stan ochrony środowiska naturalnego,

5. nowoczesne środki łączności i informacji, ó. sprawny system polityczny i prawny, 7. stabilizacja sytuacji społecznej i jedność narodu.

Każde państwo za najważniejszy cel swojego działania uważa suwerenność i bezpieczeństwo. Zapewnienie suwerenności i bezpieczeństwa to zadanie dla rządzących i rządzonych. Suwerenem państwa jest naród, który sprawuje władzę poprzez przedstawicieli wybranych w demokratycznych wyborach i wyrażający swoje zdanie w referendach. Bezpieczeństwo jest kategorią wieloaspektową, trudna do zrealizowania obejmuje aspekty wojskowe, ekonomiczne, jednocześnie gwarantuje suwerenność i bezpieczeństwo obywateli. Bezpieczeństwo to swoisty kod informacji adresowany do państw, organizacji międzynarodowych, społeczności międzynarodowej i przywódców całego świata.

Bezpieczeństwo dzielimy na: 1. Narodowe -dotyczy państwa, narodu. To stan i proces, nie jest dane raz na zawsze, wymaga wyjątkowej odpowiedzialności i troski. 2. Międzynarodowe -dotyczy jednego lub kilku państw regionu, kontynentu lub całego globu. To suma i rezultat bezpieczeństwa każdego oddzielnie i wszystkich naraz państw członkowskich społeczności międzynarodowych. Jest to stan który istnieje realnie oraz racjonalny mechanizm redukowania zagrożeń. Jest ono związane z pojęciem bezpieczeństwa zewnętrznego państwa i stanowi kategorie zmienną w czasie. Jest ściśle związane z aktualnym stanem SM oraz dominującymi w danym obszarze (regionie, kontynencie, świecie) strategiami międzynarodowymi.

Bezpieczeństwo w sensie politycznym i wojskowym to pewien stan międzynarodowego pokoju, niezagroZenia, pewności i spokoju. Bezpieczeństwo to brak zagrożenia wojną, wolność od szkodliwości wojen. Ma na celu zapewnić wewnętrzne i zewnętrzne warunki sprzyjające rozwojowi państwa, jego interesom oraz ochronę przed rzeczywistymi i potencjalnymi zagrożeniami Bezpieczeństwo narodowe i międzynarodowe dziś ujmuje się w kategoriach szerszych, mówi się nawet o rozległym bezpieczeństwie, które obejmuje