skanuj0004 (367)

172 Leu Manouich

fotograficzną kliszę nad miejscowością Bióvre (Francja) w 1858. roku na wysokości 80 metrów. Wkrótce zainteresowała się tym faktem armia francuska, usiłując namówić go do powtórzenia tego fotograficznego wyczynu, lęcz Nadar odmówił. Już yv roku 1882 pojawiły się w powietrzu bezzałogowe balony fotograficzne,-wkrótce, zarówno we Francji, jak i w Niemczech, dołączyły do nich rakiety fotograficzne. Jedyną innowacją wniesioną przez I wojnę światową było połączenie kamer powietrznych z doskonałą platformą łatającą - samolotem (Newhall 1969).

Kolejnym wynalazkiem szpiegowskim stał się radar. Wykorzystany na szeroką skalę w czasie II wojny światowej, w porównaniu z fotografią okazał się znacznie sprawniejszy. Dotąd dowódcy wojskowi musieli wyczekiwać powrotu pilotów z misji szpiegowskich,, po których wywoływano filmy. Nieuniknione opóźnienie między czasem obserwacji a momentem dostarczenia wywołanego filmu ograniczało jego użyteczność, gdyż w chwili wywoływania zdjęcia wróg mógł zająć całkiem inną pozycję. Jednak w przypadku radaru, na którym obraz pojawiał się natychmiast, owo opóźnienie zostało wyeliminowane. Efektywność radaru łączyła się z nowymi środkami, przekaz obrazu — z nowym typem ekranu.

Rozważmy technologie obrazowania fotografii i filmu. Obraz fotograficzny jest trwałym śladem odpowiadającym pojedynczemu oznacznikowi (czemukolwiek znajdującemu się przed obiektywem w chwili wykonywania zdjęcia) oraz ograniczonemu czasowi obserwacji (czas naświetlania). Film opiera się na tej samej zasadzie. Sekwencja filmowa, złożona z serii nieruchomych obrazów, reprezentuje sumę oznaczników oraz sumę czasów naświetlania poszczególnych obrazów. W obydwu przypadkach obraz zostaje uwieczniony raz na zawsze. W tej sytuacji ekran może ukazać jedynie przeszłe wydarzenia.

W przypadku radaru po raz pierwszy dostrzegamy wykorzystanie na tak ogromną skalę (telewizja opiera się na tej samej zasadzie, lecz jej powszechność wykorzystania pojawi się później) całkowicie nowego typu ekranu, stopniowo zdominowującego współczesną kulturą audiowizualną: monitora wideo, ekranu komputera, displayu rozmaitych przyrządów. Nowością w przypadku tego rodzaju ekranu jest to, iż jego obraz może ulegać zmianie w czasie rzeczywistym, odzwierciedlając zmiany zachodzące w oznaczniku, takie jak pozycja obiektu w przestrzeni (radar), zmiany w widzial-. nej rzeczywistości (wideo na żywo), czy też zmieniające się dane w pamięci komputera (ekran komputera), Obraz może być ciągle [uaktualniany w czasie rzeczywistym. To trzeci (po klasycznym i dynamicznym) typ ekranu Kj ekran czasu .rzeczywistego. Ekran radaru ulega zmianom podążając za ©znacznikiem. Kiedy jednak wydaje się, że element przesunięcia w czasie (od zawsze obecny w wojskowych technikach szpiegowskich) został wyeliminowany, wówczas wdziera się on na ekran czasu rzeczywistego w nowy sposób. W przypadku wczesnych technologii obróbki fotografii wszystkie części obrazu odsłaniane są jednocześnie. Teraz natomiast obraz generowany jest przez skanowanie sekwencyjne: kołowe w przypadku radaru i horyzontalne w przypadku telewizji. W tej sytuacji różne części obrazu odpowiadają różnym momentom w czasie. Dlatego obraz na radarze bardziej przypomina nagranie dźwiękowe, gdyż kolejne momenty w czasie przekształcają się w kołowe ślady na powierzchni¹.

Wszystko to oznacza, że obraz w tradycyjnym rozumieniu dłużej nie istnieje! I tylko z przyzwyczajenia określamy mianem „obrazów” to, co widzimy na ekranie czasu rzeczywistego. Tylko dzięki temu, że skanowanie jest odpowiednio szybkie, a odnośnik pozostaje chwilami statyczny, dostrzegamy to, co zdaje się wyglądać jak statyczny obraz. Jednak tego rodzaju obraz nie stanowi już dłużej normy, lecz wyjątek w obrębie bardziej ogólnej, nowej formy reprezentacji, dla której nie znaleźliśmy jeszcze nazwy. Zasady i technologia działania radaru zostały wypracowane niezależnie przez naukowców w Stanach Zjednoczonych, Anglii, Francji i Niemczech w latach trzydziestych. Jednak po wybuchu II wojny światowej jedynie USA posiadały niezbędne środki umożliwiające dalsze prace nad rozwojem radaru. W roku 1940 w MIT (Massachusetts Insti-tute of Technology) .zebrał się zespół naukowców, aby pracować w Laboratorium Promieniowania („Rad Lab”), jak je określano.

1

"W tym przypadku wykracza to poza zwykłe pojęciowe podobieństwo. Pod koniec lat 20. John L. Baird wynalazł „fonowizję” - pierwszą metodę zapisu i odtwarzania sygnału telewizyjnego. Sygnał był nagrywany na fonograficznej płycie Edisona dzięki procesowi niezwykle podobnemu do dokonywania nagrania dźwiękowego. Baird nadał swej maszynie nazwę „fonoskopu” (Abramson 1955, 41-42).