skanuj0028 (120)

6. Wartości przyrodnicze Polski - stan, zagrożenia i ochrona 238

Emisja pyłów i gazów osiągała w Polsce gigantyczne rozmiary. Na przykład, w ciągu 1990 roku do atmosfery przenikało 1,95 min ton pyłów oraz 3,2 min ton dwutlenku siarki i 1,28 min ton dwutlenku azotu — gazów warunkujących powstawanie tzw. kwaśnego deszczu¹. Warto dodać, że na ogólną liczbę 1592 zakładów przemysłowych emitujących pyły oraz na 15 949 zakładów przemysłowych emitujących tlenki siarki i azotu urządzeń do redukcji zanieczyszczeń nie posiadało wówczas — odpowiednio — 1452 i 1486 zakładów, a zaledwie kilka było wyposażonych w urządzenia redukujące co najmniej 90% wytworzonych zanieczyszczeń. Nic dziwnego, że drzewa leśne na powierzchni ponad miliona hektarów nosiły piętno uszkodzeń spowodowanych oddziaływaniem pyłów i gazów (bardzo silne na Górnym i Dolnym Śląsku). Gleby użytkowane rolniczo, zakwaszone i zubożone w pierwiastki niezbędne do życia roślin (magnez, mangan, miedź), wymagały systematycznego nawożenia zasadowymi związkami wapnia i stosowania nawozów mineralnych na 60% ich całkowitego areału (GUS 1993), a w zakwaszonych zbiornikach wodnych wymierały organizmy nietolerujące niskiego pH wody, m.in. raki, łososie i niektóre gatunki ślimaków.

Zły stan powietrza atmosferycznego nadal występuje na ok. 20% powierzchni kraju, na co wpływ mają głównie energetyka, emitująca ok. 70% uwalnianego do atmosfery dwutlenku siarki, 40—50% pyłów i tlenków azotu, oraz motoryzacja, będąca źródłem ok. 30% tlenku azotu, denku węgla, węglowodorów i denków ołowiu.

Zanieczyszczenia    Negatywny wpływ na przyrodę miały, a częściowo nadal mają, płynne, gazowe lub

stałe ścieki przemysłowe wprowadzane do rzek, jezior lub do gleby bez jakiegokolwiek oczyszczenia. Silnie zasolone wody kopalniane lub podgrzane wody chłodnicze z elektrowni, popioły, a także najrozmaitsze substancje chemiczne wprowadzane do wód z kopalń, elektrowni, hut i fabryk niejednokrotnie zamieniały je w swoiste pustynie lub drastycznie zubożały ich składniki biologiczne. W poważnym stopniu przyczyniły się także do zanieczyszczenia Bałtyku, do którego ponadto docierały ścieki komunalne z miast wybrzeża, zanieczyszczenia z portów i statków, odprowadzane bezpośrednio do morza, oraz wycieki z tankowców podczas ich awarii. Na przykład, w 1990 roku przemysł dostarczał ok. 2,5 km³ ścieków zawierających szkodliwe substancje oraz 7 km³ umownie czystych wód chłodniczych. Odsetek ścieków oczyszczanych biologicznie wynosił wówczas zaledwie 25,5%, co i tak było sukcesem, skoro 20 lat wcześniej oczyszczano w ten sposób tylko 10% ścieków.

Zanieczyszczenia Przemysł oraz związany z nim transport i rozwój miast doprowadziły do istot-9^|eb nych zmian właściwości fizycznych, chemicznych i biologicznych gleb, zwłaszcza w sąsiedztwie zakładów przemysłowych, w otoczeniu źle zabezpieczonych składowisk odpadów przemysłowych i komunalnych, wzdłuż ciągów komunikacyjnych, na poligonach wojskowych i w dużych aglomeracjach miejsko-przemysłowych,

1

Kwaśne deszcze powstają w wyniku reakcji wody opadowej z emitowanymi przez przemysł gazami, zwłaszcza dwutlenkiem siarki i tlenkami azotu; produktem tej reakcji są szkodliwe dla roślin i gleby kwasy: siarkowy i azotowy.