skanuj0064

wadzić do dekolonizacji. Kulturowa dialektyka nowoczesnego kolonializmu polegała na lym. m panowanie kolonialne rozpowszechniło idee i stworzyło nowoczesne elity, które miały przygotować jego upadek, oparty na przejęciu zachodniej kultury, a nie wskrzeszeniu własnych tradycji

Na pierwszy rzut oka wydaje się, że najważniejszy pionier wałki o dekolonizad Mohandas Karamchand Gandhi, jest przykładem, który temu zaprzecza. Podstawę jego myślenia i d/ialania stanowiła praktyka indyjskich ascetów, a zachodnią kulturę odrzuci! już w 1908 r Kulturę, która stawia w centrum zaspokajanie potrzeb materialnych, kulturę kolei i fabni^ medycyny i komfortu, która psuje człowieka na ciele i duszy i w końcu zniszczy samą siebo pisał²¹. Prawdziwa kultura polegała według niego na opanowaniu i wypełnianiu obowiązków które możliwe są tylko w ramach prostego, rolniczego życia. Wszystko inne jest w najlepszy* przypadku złem koniecznym, jak i ostatecznie ciało dla duszy.

Oczywiście nagi fakir Gandhi był wykształconym angielskim adwokatem i politylde*! mistrzem autoprezentacji i wykorzystania mediów' swojego czasu. Wielkość jego dokonana polegała na tym, że ruch niepodległości Indii uczynił masowym ruchem narodowym, lak oid właśnie on stał się autorem nowoczesnej polityki indyjskiej. Jego spadkobiercy mogli więc bal obawy' kroczyć drogą konsekwentnego przejmowania zachodniej kultury.

C) OD KONFLIKTU KULTUR DO TRANSKULTUROWOŚCI?

Bilans kolonializmu sprowadza się do głębokiego nacechowania świata kultu)! Zachodu. Jest to zwykłe stwierdzenie faktu, który można oceniać pozytywnie lub negatywne,! ale w którym nic nie można zmienić. To, żc był skutkiem przewagi Zachodu, nie stanowi sami w' sobie oceny wartościującej. Co jest lepszego w sile opartej na karabinie maszynowym ail niemocy luku i strzały?

Nacechowanie ekosystemów zachodnią kulturą w wyniku rozprzestrzeniania eun>-| pejskiego rolnictwa jest nieuniknione, ale nic pozostaje bez szkodliwych następstw. Światom I gospodarka żywnościowa jest juz nie do pomyślenia bez roślin uprawnych pochodzenia ame-1 rykańskiego. a światowa gospodarka surowcowa i energetyczna bez górnictwa i ropy naftowe) I Przede wszystkim jednak znaczne obszary świata zostały* włączone w najnowocześniejsze procesy produkcyjne, w system sprzedaży ich produktów* i w największe międzyfcontynentalK I transakcje finansowe. Temu światu gospodarki odpowiadają wszędzie społeczeństwa, w* kto-1 rych przodują warstwy, grupy i struktury w zachodnim stylu. Ma wśród nich swoje miejsce I państwo, które przynajmniej formalnie odpowiada standardowemu modelowi zachodniego. I nowoczesnego państwa narodowego.

Przede wszystkim jednak mamy przed sobą wzrastające ujednolicenie światów żyta I nie tylko elit. lecz w coraz większym stopniu także mas. W&znym symbolem tego stanu rzeczy I

^:i MohamLi' Karamchand Gandhi. Stitcttd Hónb. Ahmcdatad 1977. L 4. ł 86-192.

346