skanuj0069

Z poruszaną przez Zadurę tematyką czasu łączą się często powracające w wierszach pierwszego tomu pytania o przyszłość i dojrzałość.

6. Debiutancki tom Zadury rozpoczyna wiersz-manifest Nad Słowackim, jedyny, pod którym autor zapisał dokładną datę powstania - 26 stycznia 1967. Choć widać tu wiele niepewności, zwątpienia, kłopotów z odróżnieniem prawdy od fałszu, modlitwa poety:

więc mnie daj - Panie - język giętki rozwidlony

a pozwól mówić z krtani głos wyprowadź z głębi jak zieleń którą w liście od korzeni pędzisz¹

przepełniona jest „wiarą w spełnienie, bo istnieją poprzednicy (Słowacki) i współcześni (Iwaszkiewicz, Rymkiewicz), którzy dają przykład i nadzieję” - pisał Piotr Śliwiński². Łączność z dziedzictwem poprzedników jest dość często podkreślana. To dziedzictwo nobilituje. W wierszu La Commedia przewodnikami poety stają się Dante i Wergiliusz:

w labirynt miasta prowadzi mnie Dante w lasy zielone zdążam za Wergilim³.

Z elegii Bliźnięta dedykowanej Rymkiewiczowi można wyczytać, jaką rolę przypisuje się poecie:

My pod szczęśliwą gwiazdą Bliźniąt urodzeni [...] Prowadź nas gwiazdo Bliźniąt czuwaj ponad nami Niby kompas rzucony na nieba firmament Świeć w pyle międzygwiezdnym jak gwiaździsty diament O Przewodniczko Łodzi Arko nad wodami⁴

(Nie dopatrujmy się tutaj biograficznych odniesień zodiakalnych, Zadura urodził się 18 lutego, Rymkiewicz 13 lipca). Biorąc pod uwagę, że gwiazdą Bliźniąt jest Merkury, poeta staje się posłańcem, którego strefą wpływów są przede wszystkim myśli. Dotarcie do nich jest możliwe jedynie poprzez właściwy język. Gwiazdy i szerzej, kosmos, determinują często określone zachowania i postawy. Pojawiają się liczne przywołania nazw ciał niebieskich (Orion, Psia Gwiazda, świecący na niebie Warkocz Bereniki).

Wiersz neoklasycystycznego Zadury jest zawsze blisko („sypiam z nim i jadam/włóczę go z sobą po kwitnących sadach” - Imiona), czasami stawia poetę przed trudnym wyborem:

kiedy mnie wiedzie wiersz na pokuszenie nieistniejący czy też nieodkryty -mam być uległy czy też niezdobyty słowa mam wybrać czy wybrać milczenie⁵.

Jest tęsknotą i opisem nieistniejących rzeczy, marzeniem, rozmową z przeszłością, ale potrafi być również pustą sceną i „krakaniem wron pośród czereśni”, jak w wierszu Kabata. Osiąganie poetyckiej doskonałości widzi Zadura w nieustannym doskonaleniu swego warsztatu. Bo istotą poezji jest także rzemiosło. Poeta powinien czerpać ze wszystkiego, co umożliwia mu rozwój. Czasami jednak siła poezji jest zestawiana ze zwątpieniem.

szczęśliwi czasu przeszłego poeci przez usta których mówili bogowie -

czy ponad ziemię choć na metr uleci pieśń nasza w głuchym zagubiona Słowie?⁶’

Bohater liryczny zmuszony jest do nieustannego poszukiwania odpowiedzi na podstawowe pytania, do pogodzenia się z własną małością, niemocą. Do opowiedzenia się po stronie świata.

chcesz świat przeciągnąć w zapasach ze światem on się poddaje mówi że wygrałeś i widzisz jesteś już po jego stronie⁷

139

1

   B. Zadura, Nad Słowackim, w: Wiersze zebrane, t. I, s. 5.

2

   P. Śliwiński, Kariera cudzysłowu, w: Przygody z wolnością, Kraków 2002, s. 254.

3

   B. Zadura, La Commedia, w: Wiersze zebrane, s. 68.

4

   B. Zadura. Bliźnięta, w: Wiersze zebrane, s. 74.

5

B. Zadura, Ex nihilo, w: Wiersze zebrane, s. 6.

6

B. Zadura, Coda, w: Wiersze zebrane, s. 70.

7

B. Zadura, Contra, w: Wiersze zebrane, s. 15.