skrypt 26

-27-

Skrypt

Duch tradycji nic umarł w Marusi, rcligia wciąż była dla nic ważna, obecna. Motyw roksołaństwa. dziewki-branki.

„Ucieczka 3 braci z Azowa”

Często występujący w dumach motyw powtórzenia, liczba 3(3 bracia, refren).

Trzej bracia uciekają z niewoli. Dwóch starszych zdobywa konie i ucieka na nich. zostawiając młodszego brata na pewną śmierć. Zapewniają go o wielkiej miłości, ale mimo to pozbawiają go pomocy. Chłopak pieszo rusza w ślad za nimi.

Później umiera, wyczerpany, zostawiony bez chlcba i wody. Dwaj bracia zastanawiają się, jakie kłamstwa przedstawić rodzicom w ramach wyjaśnień. Chcą winę zrzucić na młodszego brata i wybielić się. Duma kończy się śmiercią 2 braci.

Wymowa moralna dumy => mówi o karze, winie, która nie mija bez echa.

Chwalone są wartości: wsparcie w rodzinie, solidarność, niesienie pomocy, waga więzów krwi.

Występuje tu bogactwo epitetów budujących, działający na wyobraźnię krajobraz: „gołębie siwe", „czyste pola”, „zielone jawory”, „białe kamienie" i in.

Są też często nacechowane emocjonalnie.

Tematyka ludowa, mądrość życiowa, ludowa.

Marta Sułkow ska

13. W kręgu kultury renesansowej. Sekularyzacja życia i literatury.

Rozwój sztuki drukarskiej. Powstawanie bractw, rola brackich szkół, ich

geografia. Zachodnioeuropejskie i południowo - słowiańskie wpływy.

Zycie umysłowe w XVI w. na Ukrainie rozwijało się pod wpływem polskich wzorców, które oddziaływały na sztukę, organizację i programy szkolnictwa. Warstwy wykształcone korzystały z osiągnięć kulturalnych Polski, ale lud ukraiński, a zwłaszcza niższe duchowieństwo prawosławne, broniło się przed obcymi wpływami kulturowymi; religijnymi i politycznymi. Przeciwstawiano się próbom narzucenia innej wiary, wynarodowieniu i podporządkowaniu obcym interesom.

Centrami takiego oporu były na Ukrainie bractwa cerkiewne. Skupiały szlachta prawosławną oraz zamożne mieszczaństwo, zainteresowane obroną narodowości ruskiej przed wpływami polskimi, zarówno ze względów narodowych jak i ekonomicznych. Zadaniem bractw cerkiewnych było zakładanie i wspomaganie klasztorów, szpitali, opieka nad cerkwiami, prowadzenie działalności charytatywnej oraz organizowanie szkół, przeciwstawiającym się jezuickim szkołom. Z biegiem czasu wprowadziły do swoich programów przedmioty świeckie takie jak : jęz. grecki, gramatykę, dialcktykę, retorykę i filozofię. Jedno z najstarszych bractw mieściło się we Lwowie, (założono je w 80. XV w. pr/y cerkwi wołoskiej) Przyznano mu zwierzchnictwo nad innym organizacjami tego typu i uniezależniono od miejscowej hierarchii prawosławnej.

Znane było także bractwo brzeskie, a od początku XVII kijowskie (założone w 1615 roku) Oprócz zamożnego mieszczaństwa i szlachty należał do niego hetman Sahajdaczny ze starszyzną kozacką. Bractwa powiązane były z Kozaczyzną i Moskwą i prowadziły aktywną