Zasady Wykładni Prawa L Morawski5

■ » ■ Rozdział V. Dyrektywy preferencji

Zasada pierwszeństwa wykładni językowej i subsydiamości wykładni systemowej i funkcjonalnej składa się jakby z dwóch, zresztą ściśle powiązanych ze sobą dyrektyw, z których pierwsza - zgodnie z zasadą interpre-tatio cessat in Claris - stwierdza, że jeżeli wykładnia językowa prowadzi do jasnego i jednoznacznego rezultatu, to w zasadzie tekst nie wymaga już dalszych zabiegów interpretacyjnych (zasada pierwszeństwa wykładni językowej), natomiast druga mówi, że gdy wykładnia językowa nie usuwa wszystkich wątpliwości interpretacyjnych, to należy się odwołać do wykładni systemowej i funkcjonalnej (zasada subsydiamości wykładni systemowej i funkcjonalnej)ⁿ. Można zatem powiedzieć, iż wykładnia systemowa i funkcjonalna służą rozstrzyganiu tych wątpliwości interpretacyjnych, których nie zdołała usunąć wykładnia językowa. W wielu wypadkach odwołujemy się do dyrektyw wykładni systemowej lub funkcjonalnej również po to, by potwierdzić rezultat wykładni językowej albo też dokonać właściwego wyboru między różnymi alternatywami interpretacyjnymi, które sugeruje wykładnia językowa. W wyjątkowych sytuacjach wykładnia systemowa lub funkcjonalna pozwała nam wreszcie uzasadnić taki rezultat interpretacji, który stanowi odejście od jasnego i oczywistego sensu językowego przepisu. Mając na uwadze tę ostatnią okoliczność można więc powiedzieć, iż ustalony przez zasadę pierwszeństwa wykładni językowej porządek preferencji nie jest porządkiem absolutnym, który realizuje się w każdej sytuacji, ale porządkiem prima facie, a zatem takim, który dopuszcza wyjątki. Wyjątki te powinny być jednak uzasadnione istotnymi powodami i w każdym razie nie jest dopuszczalne, jeśli takie ważne racje nie istnieją, by interpretator zignorował rezultat wykładni językowej i oparł się na przykład na wykładni celowościowej (wyrok SN z dnia 18 stycznia 2008 r., V CSK 351/07, M. Spól 2008/3/54, Biul SN 2008/3).

Okoliczność, że zasada pierwszeństwa wykładni językowej nie ustala absolutnego porządku preferencji, a jedynie porządek prima facie, a więc taki, który w uzasadnionych okolicznościach dopuszcza odstępstwa, i typów wykładni i nie korzysta w procesie sądowego stosowania prawa ani z priorytetu w stosunku do innych rodzajów wykładni, ani też nie wyznacza granic pozostałym rodza-jjpm wykładni”.

¹¹ Z ogromnej ilości orzeczeń na ten temat por. na przykład uchwała SN z 25.11.2003, i CZP 75/03, OSNC 2005/1/3; postanowienie SN z 02.12.2004, III KK 112/04, OSNKW 3005/1/6. Odosobnione są natomiast orzeczenia, w których sądy zdają się kwestionować ■sadę pierwszeństwa wykładni językowej - por. orzeczenie cyt. w przyp. 10.

* ■ ■ 75 ■ ■