Zdjęcie1176 (2)

J4 atobto m M mórośw; prMśyw*j*c uwaMją Ją aa atnirMta obiektywnie:

ITnta laili ainlt podmiotu we winnych K«® III aarti |o doMaocunlt oblcktyn n*) fi»cły-n-łatoan. dalalanl# Jago. to modyfikowanie oUMklywnoj raoaywMotd. A Ul rzeczywistość w-spóliu jc.t: jemu i wielu innym dziaiajtcyn podmiotom. Każdy z nich tak samo traktuj* wiosno doświadczenia jako doświadczenia istniejących przedmiotów i realnych faktów, własne działanie jako obiektywne modyfikowanie tych przedmiotów i wywoływanie lub powstrzymywanie tych faktów. Każdy z nich zna j -duje przynajmniej częściowe potwierdzeni* własnego stanowiska w tym, iż stwierdza, ze dane jemu przedmioty i fakty są i przez innych czynnie traktowane, jako przedmioty i fakty obiektywne (...) te jego czynnności często modyfikują, niezależnie od innych ludzi, przedmioty i fakty, doświadczane przez innych ludzi, a ich czynności nawzajem modyfikują przedmioty i fakty, doświadczane przez niego (...) Ta obiektywna rzeczywistość dla humanisty także istnieje niezależnie od doświadczeń i czynności każdego poszczególnego człowieka, skoro dla każdego z nich tak istnieje. Ale nie istnieje ona niezależnie od doświadczeń I czynności wszystkich tych ludzi razem, którzy ją doświadczają i w niej działają...” **

Ten długi cytat rzuca, jak się zdaje, sporo światła na omawianą koncepcję, pozwalając zdać sobie sprawę, że proponowana przez autora Wstępu do socjologii koncepcja rzeczywistości kulturowej nie zmierzała do odmówienia tej rzeczywistości cechy obiektywności, choć — jeśli można tak powiedzieć — również ta obiektywność była przez niego pojmowana „ze współczynnikiem humanistycznym”.

Odróżnienie faktów kulturowych i przyrodniczych, do którego Znaniecki przywiązywał takie

W SW, Ł n.MS. 33—34.

, _{rnl r ti}(„.) nic ma nie wspólnego 7. Jakimkolwiek prr cci wstawianiem danych subiektywnych ł obiektywnych (—) Wartość Jest tak samo obiektywna Jak rxecxy w tym sensie, ta doświadczenie znaczenia, podobnie Jak doświadczenie treści, może być nieskończenie powtarzane przez nieskomrzon.i liczbę ludzi i dzięki temu sprawdzane” ¹». Nietrudno zauwatyć związek pomiędzy przekonaniem o obiektywności świata kultury i wspomnianą w poprzednim rozdziale koncepcją nauki, wzorowaną pod wieloma względami na przyrodoznawstwie.

To, co powiedzieliśmy, pokazuje przede wszystkim intencje Znanieckiego. Nie twierdzimy, te dal on sobie radę ze wszystkimi istotnymi trudnościami. Pierwsza z nich polegała na tym, jak przezwyciężyć nieuchronną różnicą między punktem widzenia badacza i punktem widzenia ludzi, których kulturą się bada. Znaniecki rozwiązywał ten problem za pomocą gładkiej formuły, zgodnie z którą badacz bierze materiał ze współczynnikiem humanistycznym, „(...) uczestnicząc w ich (tj. ludzi badanej przez siebie kultury — J.S.) wartościach i czynnościach i następnie opisując swe własne doświadczenia, pozwalając im samym opisywać swe doświadczenia lub robiąc jedno i drugie” ¹•. Nie trzeba obszerniej dowodzić, że sprawa nie Jest wcale taka prosta, gdyż Znaniecki żądał, w gruncie rzeczy, od badacza, aby był outsiderem i insiderem jednocześnie. Druga trudność polegała na tym, że — jak zauważa to sam Znaniecki — te same czynności doświadczane są inaczej przez tych, którzy je wykonują, i tych. na których są skierowane. Utrzymywał on, iż możliwe jest odkrycie .jednolitości sposobu doświadczania czynności przez wszystkich, których ta czynność dotyczy” ², ale i ta sprawa

1

» MS, ss. 41—42-

2

SA. S. 631. u SA, S. 72.