Img00059

63

100 %    75    50    ■«- A    O

Rys. 1.81—2. Przebieg procesu krzepnięcia dwuskładnikowego stopu tworzącego roztwór stały

Dyfuzja atomów w sieci krystalicznej wymaga odpowiednio długiego czasu. Przy szybkim schładzaniu wyrównywanie koncentracji atomów metalu A i B jest utrudnione. Powstają wtedy kryształy o niejednorodnym składzie — rdzenie kryształów mają inny skład niż ich zewnętrzne warstwy. Sytuacja taka jest niepożądana, gdyż m.in. ułatwia korozję metalu.

Do stopów tworzących roztwory stałe należą m. in.: stop Cu—Ni, używany jako materiał oporowy oraz stopy Pt—Ni, Au—Pt, Ag—Pd, stosowane często w urządzeniach telekomunikacyjnych na styki aparatów elektrycznych.

Stopy niejednorodne

I. 82. Rozpatrzmy teraz na wykresach fazowych przebieg procesu krzepnięcia w dwuskładnikowym stopie czystych metali, które w stanie stałym nie rozpuszczają się w sobie, mimo że w stanie ciekłym tworzą roztwór.

Na rysunku 1.82-1 przedstawiono wykres równowagi fazowej dla dwóch metali A i B, z których A ma wyższą niż metal B temperaturę krzepnięcia (topnienia). Sposób konstruowania wykresu jest analogiczny jak opisany w p. 181 dla roztworów stałych. Krzywe chłodzenia stopów wykazują, oprócz punktów załamania krzywej, również „przystanki”. Wyjątkiem jest stop o składzie II, którego krzywa schładzania wykazuje tylko jeden „przystanek”, podobnie jak przy krzepnięciu czystych metali. Skład stopu

II,    odpowiadający punktowi E jest ściśle określony i charakterystyczny dla różnych metali składowych stopu. Punkt E, w którym zbiegają się linie cieczy (likwidus) obu metali oraz linia fazy stałej (solidus) nosi nazwę punktu eutektycznego, W tym