img009 (61)

Jak była o tym mowa, różnice w poziomie obywatelstwa społecznego oznaczają w także relatywną „hojność” prowadzonych przez gminy programów - istnieją gminy, w których nakłady na pewne zadania per capiia są wielokrotnie wyższe, niż średnia i, jak będę starała się ukazać, niekoniecznie wynika to z różnic w skali określonych problemów społecznych. Które zadania charakteryzuje szczególnie wysoki poziom zróżnicowania, pod względem wydatków odniesionych do liczby mieszkańców? Które, tym samym, silnie różnicują poziom lokalnego obywatelstwa społecznego? Analiza przeciętnych wydatków na wspomnianych 21 działań pozwala wyróżnić trzy grupy programów. W pierwszej, najliczniejszej grupie mieści się 11 działań, z których część jest rzadko prowadzona przez gminy, ale jeśli już występuje, przeznacza się na nią niewielkie kwoty, nie różnicujące silnie wydatków samorządowych. Należą do niej:    wszystkie typy programów zdrowia publicznego

wymienione na wykresie nr 2, rehabilitacja osób niepełnosprawnych, dofinansowanie gminnego ZOZu, wydatki na stypendia dla uczniów, zasiłki szkolne oraz dokształcanie pracowników socjalnych. Wydatki na te zadania charakteryzują następujące cechy: minimalna wartość w badanej próbie wynosi 0 zł, a maksymalna - nie więcej niż 50 zł na mieszkańca, średnia arytmetyczna jest nie większa niż 10 zł, a odchylenie standardowe między gminami - do 5 zł (na mieszkańca). W drugiej grupie są zadania relatywnie „droższe” per capiia i wykazujące większe zróżnicowanie: wydatki na pomoce dydaktyczne, dokształcanie nauczycieli oraz wydatki na sport, domy kultury i na biblioteki. Średnio gminy przeznaczają na te działania do 50 zł na mieszkańca, jednak odchylenie standardowe, szczególnie wysokie w przypadku nakładów na domy kultury i pomoce dydaktyczne także wynosi tu do 50 zł na osobę. „Liderzy” tych działań przeznaczają na nie nawet 3 15 zł w przeliczeniu na mieszkańca, a inne gminy - 0 zł. Natomiast zadania najbardziej różnicujące lokalne obywatelstwo społeczne to kolejno: inwestycje gminy w szkołach podstawowych (wynoszą średnio niecałe 600 zł na ucznia rocznie, odchylenie standardowe - nieco ponad 1000 zł. -liderem jest w nich gmina Frampol pod Biłgorajem która wydała niemal 7000 zł na ucznia), wydatki na dofinansowanie pobytu w domu pomocy społecznej (średnio świadczenie na poziomie 1600 zł z odchyleniem ponad 300 zł), wydatki gminy na świetlice szkolne (średnio 144 zł, z odchyleniem ok. 150 zł) i przyjmująca zbliżone wartości, pomoc finansowa dla uczniów z par. 85415 budżetu gminy.

Wykres 2

Odsetek gmin ponoszących jakiekolwiek wydatki na poniższe działania

pomoc finansowa uczniom (par 85415)

przeciwdziałanie alkoholizmowi    t()0%

biblioteki    99%

zakup pomocy dydaktycznych ™    97°/

dokształcanie nauczycieli    97%

oplata za pobyt w DPS ^    90%

dokształcanie pracowników..    ■■■■■■■■■ 87%

inwestycje w szkołach publicznych    85%

domy kultury' ■■■■■■■■■    • 79%

sport    ;77%

zwalczanie narkomanii ;*■■*■■■■■■■■■■■■■■■■ 73% stypendium za wyniki w nauce/..    72%

świetlice szkolne (par 85401)    65%

stypendia dla uczniów (par 324)    23%

rehabilitacja społeczna i zawodowa..    10%

programy polityki zdrowotnej 9% dofinansowanie gminnego ZOZu 4% żłobki *■ 4% p 3%

"gminne becikowe" i 1% programy zapobiegania AIDS 1%

0%    20%    40%    60%    80%    100%

Źródło: badania własne

Poziom lokalnego obywatelstwa społecznego, opisywanego poprzez wysokość wydatków gminnych per capim na wybrane zadania polityki społecznej jest w badanych gminach silnie zróżnicowany. Jak widać na wykresie nr 3, wartości syntetycznego indeksu (zestandaryzowanego -

9