img206 (11)

Niezbędnym środkiem i pomocą w doskonaleniu języka dziecka zarówno w szkole, jak i w domu isą wszelkiego rodzaju słowniki, leksykony i encyklopedie. Mogą dio nich sięgać zarówno rodzice — w przypadku wątpliwości lub braku potrzebnych do wyjaśnienia dziecku informacji — jak również dzieci, które należałoby dość wcześnie przyzwyczajać do korzystania z tego rodzaju pomocy. Konieczne jest oczywiście podanie odpowiednich wskazówek dotyczących sposobu posługiwania się tymi pomocami. W każdej bibliotece domowej powinny się znaleźć przynajmniej trzy podstawowe wydawnictwa: Mały słownik języka polskiego, Słownik poprawnej polszczyzny oraz Słownik ortograficzny.

Ćwiczenia słownikowe i słownikowo-frazeologiczne, które prowadzi się w szkole, ukierunkowane są na następujące cele:

1)    dostarczenie materiału językowego do różnych form wypowiedzi ustnych i pisemnych;

2)    przygotowanie do czytania ze zrozumieniem.

W jednym i drugim przypadku ćwiczenia polegają na podawaniu uczniom nazw odpowiadających poznawanym przedmiotom, faktom lub zjawiskom albo na wyjaśnianiu znaczeń nazw nowych, z którymi uczeń spotyka się po raz pierwszy i których nie rozumie. Ten drugi rodzaj ćwiczeń odnosi się przede wszystkim do czytania nowych tekstów, których wartość poznawcza i kształcąca polega właśnie na bogactwie materiału językowego, leksykalnego.

Pogłębianie zasobu słownictwa daje uczniowi okazję do poznawania różnych znaczeń danego wyrazu — a więc znaczenia głównego, podstawowego (niekiedy także etymologicznego) oraz znaczeń dalszych, pochodnych, m. in. przenośnych. Przykładami wyrazów, którymi można się posłużyć przy pogłę-

In.mm znaczeń, są: rzeczownik bohater oraz czasownik palić.

•    Bohater — ten, kto (osoba, która...) odznaczył się męstwem, odwagą, ofiarnością, wyjątkowymi zasługami dla dobra innych, często z narażeniem własnego życia; cichy bohater — mówimy o człowieku, którego ofiarność, męstwo itp. cechy pozostają nie ujawnione;

•    bohater — główna postać w utworze literackim, filmie itp., wyrażenie: bohater pozytywny;

•    bohater dnia, bohater chwili — ten, kto budzi chwilowe zainteresowanie, chwilowo skupia na sobie ogólną uwagę;

•    bohater — w mitologii: heros, półbóg, postać obdarzona nadludzkimi przymiotami;

•    wyrazy pochodne: bohaterski, bohaterstwo;

•    bohaterski — w najwyższym stopniu waleczny, dzielny, odważny, rycerski, ofiarny;

•    wyrażenia: czyn bohaterski; bohaterski żołnierz;

•    tenor bohaterski — bardzo silny głos tenorowy (w operach), człowiek mający taki głos;

•    wiersz bohaterski — wiersz epiczny, heksametr, t rzynastozgłoskowy;

•    po bohatersku — jak bohater (bohatersko), dzielnie, odważnie, ofiarnie;

•    bohaterstwo — czyn lub postawa właściwa bohaterowi;

•    zwrot: dokonywać cudów bohaterstwa.

•    Palić — znaczenie podstawowe: ogrzewać, rozniecać i podtrzymywać ogień: dla ogrzania wnętrza, gotowania itp.;

•    zwroty: palić w piecu;

•    światło się pali (lub nie pali);

61