IMG81 (6)

I

n

PYRAMOS

dym razem, gdy pojono konie w strumieniu, z głębi wód dobywało się rżenie, an

1.«II S4S; XVI 2*7; Apd Ep III 34; Eusl in Horn. 359,3 n.; 1697. 57; Did. 1114; Porph. Omota, ad Ii od. Schr.. s. 50. 2. Paus. V 4.2; Eust. in Hom. 311.21. — Oksy los. 3. PI u. Parali 7.

PYRAMOS (riupapoę) - wraz z ukochaną Tysbe bohater miłosnej przygody. która została przekazana w dwóch niezależnych od siebie wersjach. Starsza z nich mówi. że miłość obojga była wząjemna i że połączyli się przed ślubem. Tysbe spodziewała się dziecka. Zrozpaczona. popełniła samobójstwo. Dowiedziawszy się o tym. kochanek zabił się również. Bogowie, ulitowawszy się. przemienili ich: Pyramos stał się rzeką na Sycylii, która od niego dostała swą nazwę, a Tysbe - źródłem, którego woda spływała do rzeki.

Druga, o wiele dramatyczniejsza wersja, opowiedziana przez Owidiusza, nosi cechy opracowania literackiego bardziej złożonego. Pyramos i Tysbe, oboje z Babilonu, kochąjąc się nie mogli się pobrać z powodu sprzeciwu rodziców. Lecz widywali się potajemnie, korzystając ze szczeliny w murze, który przedzielał ich domy. Pewnej nocy naznaczyli sobie spotkanie przy grobie Ninosa, za miastem. Była tam morwa, rosnąca przy źródle. Tysbe przybyła pierwsza na miejsce spotkania i przestraszyła się lwicy, która przyszła do wodopoju. Dziewczyna uciekła, gubiąc przepaskę. Lwica rzuciła się na przepaskę i zakrwawioną od ubitej świeżo zwierzyny paszczą poszarpała tkaninę, następnie odeszła. Pyramos, zobaczywszy krwawe strzępy przepaski, wyobraził sobie natychmiast, że dziewczyna padła ofiarą lwicy. Nie myśląc wiele, przebił się mieczem. Kiedy nadeszła Tysbe zastała już tylko zwłoki kochanka, wydarła miecz z jego rany i zabiła się. A owoce morwy, białe do tego czasu, stały się odtąd czerwone jak krew. Popioły obojga złożono w jednej umie. an

Append. San. Westcnnann, Myth., p. 384 no 68; Ov. Met IV 55 n.; par. Serv. in Verg. EcL VI22; Hyg. Fab. 242; 243; Por. Rohde, Griech. Roman¹, s. 153 a

PYRENE (fiupipn]) - I. Córka króla Bebryksa, który za czasów Heraklesa panował w okolicach Narbonny. Kiedy Herakles wyruszył, aby zagarnąć trzodę Geryo-na, przeszedł przez te okolice. Na dworze Bebryksa upił się i zgwałcił Pyrene, która urodziła węża. Przerażona, ukryła się w górach, gdzie rozszarpały ją dzikie zwierzęta. Herakles wracając znalazł jej szczątki i odprawił uroczystości żałobne. Przez pamięć na kochankę od jej imienia nadał nazwę Pirenejom.

2. Imię matki -» Kyknosa, z którym walczył -* Herakles. oraz króla trackiego Diomedesa. an

1. SiL IO 420 n.; Plin. 013. 8. 2. Apd. Bibl. II 5. 11.

PYRENEUS (riupT}vEuę) - król Daulidy, który w czasie burzy ofiarował w swym pałacu schronienie muzom, udającym się na Helikon. Następnie usiłował je zgwałcić. Lecz muzy uleciały, a Pyreneus chcąc je dogonić spadł i roztrzaskał się na skałach, an

Ov. Ma. V 274 n.

PYRGO (Tlupycó) -1. Małżonka króla Megary -* Alkatoosa. Król porzucił ją dla Euajchme, córki Megareusa. Pokazywano jej grób w Megarze obok grobu Alkatoosa i jego córki Ifinoe.

308

2. Piastunka dzieci Priama. Bardzo już stara, towa* rzyszyła Eneaszowi i nakłoniona przez Iris doradziła Trojankom, aby podłożyły ogień pod okręty. Być może imię jej ma związek ze starą nazwą etruskiego miasta Caere (koło Civita - Vecchia): Pyrgi - „Wieże”, an J 1. Paus. 143, 4; — Alkatoos. 2. Veig. Aen. V 645.

PYRIAS (Ilup(aę) - żeglarz z Itaki, który ulitował się nad starcem pojmanym przez piratów. Starzec ten przewoził amfory rzekomo napełnione smołą. Zostały one później u Pyriasa, który odkrył pod warstwą smoły klejnoty i inne skarby. Z wdzięczności Pyrias poświęcił wolu na ofiarę ku czci nieznanego dobroczyńcy. Stąd przysłowie: „Tylko Pyrias poświęcił wołu dobroczyńcy”. an

Heraclid. Pont. 37,2; Plu. Qu. Gr. 34.

PYRRA (Ilóppa) - Rudowłosa, imię córki Epime-teusa i Pandory, która poślubiła -* Deukaliona, syna Prometeusza, i przez niego po potopie stała się matką rodzaju ludzkiego (tab. 8). Deukalion i Pyrra żyli we Ftiotidzie. Po potopie, który ich zaniósł na szczyt Parnasu, oboje stworzyli nowych ludzi, rzucając poza siebie kamienie. Z kamieni Pyrry powstawały kobiety, Deukalion stwarzał mężczyzn. -*■ Achilles przebrany za dziewczynę nosił również to imię ńa Skyros. Stąd przydomek jego syna, Neoptolemosa, zwanego Pyrrhos (rudowłosy), an

Hes. fragm. 24 i 25 (Rzach); Pi. P. 9,64 n.; Apd. BibL 17,2; Conon 27; Hyg. Fab. 153. M. Delcourt, Pyrrhos et Pyrrha, Liege 1965.

PYRRICHOS (Tluppi^oę) - imię wynalazcy „pyrri-che”, tańca wojennego wykonywanego w uzbrojeniu, z włócznią i tarczą oraz pochodniami. Różnie określa się pochodzenie Pyrrichosa, czasem jest uważany za kurę tę kreteńskiego, jednego ze strażników małego Zeusa, czasem za Lakończyka. Wreszcie niekiedy nazwę tańca łączy się z -* Pyrrosem. an

Paus. m 25, 2; Str. X 4 16 p. 480; Ath. XIV 630 e; Poll. IV 99; 104.

PYRROS (riuppoę) - Rudowłosy, przydomek Neoptolemosa, syna Achillesa, dlatego że miał ten kolor włosów lub też, że łatwo się czerwienił, lub wreszcie że jego jasnowłosy ojciec wśród córek Lykomedesa na Skyros nosił imię Pyrry. Pyrros uchodził za eponima miasta Pyrrichos w Lakonii. Jemu też przypisywano wynalezienie tańca wojennego zwanego „pyrriche” (-» powyżej), an

Serv. in Verg. Aen. II 469; Paus. I 4, 4; III 25, 2; — Neoptole-mos; — Pyrra.

PYTAEUS (IluOaeóę) - syn Apollona, który z Delf przybył do Argos, aby założyć tam świątynię Apollona „Pytyjskiego”. an Paus. n 24, 1; 35,2.

PYTON (nói)ci)v) - Gdy Apollon postanowił wznieść sanktuarium u stóp Parnasu niedaleko Delf, spotkał obok źródła smoka, który pożerał ludzi i zwierzęta. Był to Pyton. Apollon zabił go strzałami; temu właśnie potworowi Hera powierzyła troskę o Tyfona. Wąż Pyton uchodził za syna Ziemi, jak przeważna ilość potworów. Jako syn Ziemi głosił wyrocz-

nie. Dlatego to, przed założeniem swej własnej wyroczni w Deliach. Apollon musiał pozbyć się rywala.

Hyginus przytacza mit, według którego istniała wróżba zapowiadająca zgubę węża Pytona z ręki syna Latony. Gdy Hera dowiedziała się, że Latona spodziewa się dziecka za sprawą Zeusa, oświadczyła, że nie wolno jej wydać syna na świat w miejscu oświetlonym przez słońce. Pyton ze swej strony godził na życie Latony. Wówczas Posejdon na prośbę Zeusa wziął Latonę pod opiekę i ukrył na zalanej wodą wyspie

Ortygii. Tam, pod lukiem spiętrzonych fał, które przesłaniały słonce, jak tego żądała Hera, urodził się Apollon. Trzy dni po urodzeniu Apollon zabił Pytona. Zebrał jego popioły do sarkofagu i na jego pamiątkę ustanowił igrzyska pytyjskie. Podawano, że Pyton był pogrzebany pod Omfalosem świątyni delfickicj (-* także Delphyne). an

h. Hom Ap. 282 n/.CalL h. Ap. 100 n.; Hyg. Fab. 140; Ov. Met 1431 n. E. ir I24S o.; Paus. X 6, 5; Ad. VH III 1; Varro, LL VII 17; J. E. Fontenrose, Python. A tuidy of Delphic myln and iis origin, Berkeley 1959.