IMG 43 (6)

Wykres 5. Średnie w teście s Matematyki chodzących i na* chodzących do pn^ m kolejnych ćwiartkach pochodzenia. PISA 2003. Polacy uczniowie

MB v    .........;¹¹ ‘^|M    ?"'“** '' ". '~1

mniej roku mniej roku    W riicj    raku mniej reku

/VifiMcrfla    III ćwiartko    U ćwiartko    1 ćwiartka

BiŚrednic w toście i matematyki i

Jak wyjaśnić te wyniki? Wyglądają one dość paradoksalnie i są nieoczekiwane. WVgląda na to, że najbardziej opłaca się wysyłać do przedszkola dzieci z domów o wysokim statusie społecznym, w których pobyt w domu powinien być wychowawczo bardziej stymulujący aniżeli przedszkole — nawet na przyzwoitym poziomie. Zapewne dzieci z tzw. „dobrych domów” oddawane są do dobrych i znacznie lepszych od przeciętnej przedszkoli. Zapewne też w tych środowiskach jest większa presja i kontrola działania przedszkola ze strony rodziców. Poza tymi domysłami nie potrafię jednak wyjaśnić przytoczonego wyżej wyniku poza stwierdzeniem, że najwyraźniej dzieci z mniej sprzyjających rozwojowi środowisk nie otrzymują w przedszkolu (a ściślej — otrzymują tylko w niewielkim stopniu) tego, czego nie daje im dom. Przedszkole w tym wypadku nie kompensuje różnic środowiskowych. Zastępowanie kilku godzin dziennie spędzanych w domu czasem spędzanym w przedszkolu przynosi dzieciom chowanym w rodzinach o niższym statusie mniejsze pożytki.

Można podać dane z innych badań, również wskazujące na to, że przedszkole nie tak bardzo, jakbyśmy oczekiwali, redukuje nierówności. W wielu krajach europejskich umasowienie wychowania przedszkolnego nie zmniejszyło zróżnicowania w dostępie do edukacji. Oczywiście zawsze jest jeszcze wiele innych zmiennych pośredniczących, które modyfikują a być może i pomniejszają oddziaływanie przedszkola. Zapewne przedszkola są przynajmniej tak samo „czułe” na wpływy otoczenia zewnętrznego jak szkoła. Zapewne dzieci z zaniedbanych środowisk trafiają do słabych przedszkoli. Jest wielce prawdopodobne, a ważne jest nie tylko, czy dziecko z mniej sprzyjającego rozwojowi środowiska chodź* do przedszkola, ale co w nim robi, jakim doświadczeniom jest poddawane.