IMGp30 (6)

mmwabosak

o prostej linii wychodzącej z lewej brwi. Usta pełne, lekko zaznaczone kąciki ust i owal brody. Lewa część iwarzy i szyi Marii i Jezusa są lekko zacienione.

Dzieciątko ujęte w całej postaci, w pozie 3/4 zwrócone w lewo, ma uniesioną rękę w geście błogosławieństwa, w lewej trzyma czerwony Ewangeliarz. Ubrane w tunikę, długą do kolan, koloru żółci ugrowej, o fałdach miękko układających się w luki. Na swobodnie opuszczonych stopach sandały koloru żółci. Twarz o poważnym nad wiek i skupionym wyrazie, owalna o jasnej karnacji i regularnych rysach. Oczy duże, skierowane są na widza. Brwi, nos i usta podobnie rozwiązane jak u Marii. Głowa Jezusa osadzona na krótkiej szyi.

^ I i Molko Bosko Śnieżno (fragment), Gogolów, ^GloW? ^Marii \

kotciól panfiakny. Fot. A. Bosak    otaczają gładkie, złote nimby,

wyodrębnione z tła podwójną linią Nimb Jezusa wchodzi dość głęboko w lewą połę szaty Marii, na wysokości ramienia.

Tto jest złocone, sztancowane w rytmicznie powtarzający się motyw stylizowanych tuków arkadowych i lilii heraldycznych, w układzie poziomych pasów, na przemian odwróconych.

|TREŚCI IDEOWE OBRAZU GOGOLOWSK1EGO

Przedstawienie Matki Boskiej Śnieżnej z Gogołowa odpowiada pierwowzorowi rzymskiemu i naieży do bizantyńskiego typu Pamgia Hodegetria — „W pełni Święta, Matka Boska ukazująca drogę”, ikonowy charakter obrazu wyraża się w monumentalnym i hieratycznym układzie postaci Marii jakby prezentującej Jezusa siedzącego na tronie, utworzonym z lewej poły Jej płaszcza. Jezus na rękach Marii jest uosobieniem Słowa Wcielonego czyli Drugiej Osoby Tkójcy Świętej, natomiast trzymana przez Niego Święta Księga — Ewangeliarz, symbolem słowa

Objawionego, słowa Bożego, które zostało w niej zapisane⁵¹. Tak więc Słowo Wcielone jak i słowo Objawione wyraża słowo Boże.

Wysunięta prawa ręka Jezusa jest wyrazem władzy i majetatu, ale w wymiarze chrześcijańskim przede wszystkim gestem błogosławieństwa⁵¹.

Element gwiazdy i krzyża stanowi także o związku przedstawienia z malarstwem ikonowym i uosabia bogatą symbolikę zawaitą w Piśmie Św. (Syr 43,9). Gwiazda na płaszczu Marii odnosi się do Jej osoby określanej „Gwiazdą Poranną", która poprzedza wschód Słońca — Chrystusa?³. Matka Boska jako gwiazda wskazuje drogę do Chrystusa, „gwiazdy świecącej i porannej" (Ap 22,16), ludziom szukającym pomocy w ich burzy życia dodając otuchy. Oświetla także mroczne dzieje ludzkości, w tym i narodu polskiego. W „Litanii loretańskiej” nazywa się Matkę Boską „Stella matutina”⁵⁴. Siedmoramienna gwiazda z gogołow-skiego obrazu jest zarazem i symbolem doskonałości oraz świętości⁵⁵, a także wyrazem zwycięstwa i życia wiecznego⁵⁶.

■, Znajdujący się w centralnej części kompozycji obrazu krzyż na raaforionie to symbol Chrystusa, znak zbawienia ze względu na Jego ofiarę na drzewie krzyża (Dz Ap 5,30) i wyraża tryumf oraz zwycięstwo nad grzechem⁵³. Umieszczony na chuście Marii wskazuje na współudział Jej Osoby w dziele zbawienia.

Tak więc gest ręki Chrystusa skierowany ku gwieździe na gogołowskim obrazie jest nie tylko znakiem błogosławieństwa ale wskazaniem na gwiazdę — Marię, oświetlającą drogę ku bogactwu darów jakie przyniosła Jego śmierć na krzyżu.

Bogata wymowa ideowa wydaje się być zawarta również w układzie dłoni Marii. Skrzyżowane dłonie w motywie ikonograficznym Matki Boskiej Śnieżnej nasuwają bowiem porównianie ze złożonymi dłońmi na piersiach w przedstawieniu Matki Boskiej Bolesnej. Być może w omawianym kanonie eksponują one powyżej prezentowaną interpretację współudziału Marii w zbawieniu jakiego dokonał Jej Syn.

Następnym najbardziej charakterystycznym atrybutem w wizerunku Matki Boskiej Śnieżnej jest chusta w dłoni Marii. Chusta zw. mappa w dłoniach władców starożytnego Rzymu była symbolem władzy⁵*. W okresie średniowiecza

* D. Fora (ner. Świat symboliki chrześcijańskiej. Warszawa 1990, s. 406; W tym miejscu chciałabym podziękować o. dr. Solezemu Kaflowi OFM Cap za udzielenie cennych uwag.

⁸ Tamże, s. 19,353.

⁵⁵ Tamże, s. 103 n.

^N Hunie, s. 104.

⁸ Hunie, s. 47.

⁸ W. K.opa\iński,Slowniksymboli, Warszawa 1991,s.376.

” B. Dinkler, E. Dinklcr-von Schubert, Krtuz (w:J Lesikon der christlichen Ikono-grapliie, red, B. Kirschbau m i in„ t. 2, Frcihurg 1970, szp, 564 n.; D. Forstner, op. cit„ s. 19; por. I Kor 1545-57.

⁸ T. Grzybkowska, Arystokratyzm kultury mieszczańskiej Gdańska przełomu XVI i XVII w. [w;l Sztuka miast i mieszczaństwa XV~XVIII w. w Europie Środkowowschodniej, red. J. Harasimowicz, Warszawa 1990, s. 255.