Inżynieria finansowa Tarcz
2

iz tiynek kapitałowy...

tów organizujących rynek, czyli pośredników w transakcjach kupna i sprzedaży. Z punktu widzenia inżynierii finansowej celem czynności grupowania uczestników rynku jest rozróżnienie między jej kreatorami i użytkownikami. Systematyka produktów rynku powinna z kolei ułatwić usytuowanie derywatów na palecie wszystkich instrumentów finansowych.

Ekonomiczną treść rynku sugestywnie odsłania A. Toffler [53, s.70]; „Bowiem prawdą mówiąc, rynek nie jest niczym innym, jak siecią wymiany - swego rodzaju rozdzielnią - za pomocą której towary lub usługi kierują się do właściwych odbiorców". W większości tego typu definicji rynku ich centralny fragment bywa redagowany w sposób niemal identyczny; „ogół stosunków wymiennych”, „ośrodek ekonomicznej wymiany”, „całokształt relacji zachodzących na tle wymiany”. Stąd i w sformułowaniu ekonomicznej natury rynku finansowego, niezależnie od tego jak specyficzne byłyby jego właściwości i jak odrębne realizowane funkcje, nie powinno zabraknąć analogicznego określenia. Istotny walor poznawczy przynosi organizacyjne ujęcie rynku. Kroczy bowiem za nim ważne rozróżnienie rynków formalnych i nieformalnych oraz zorganizowanych i niezorganizowa-nych. Rynek formalny tym różni się od nieformalnego, że jego uczestnicy:

1.    zawierają stosunki wymienne w określonym miejscu i czasie,

2.    są ograniczani w swoim postępowaniu regulaminem danej instytucji rynkowej.

Ponadto atrybutem formalnie zorganizowanego rynku jest obecność wyspecjalizowanych podmiotów, pośredniczących między stronami reprezentującymi popyt i podaż. Instytucje te porządkują transakcje kupna i sprzedaży. W tym kontekście zwłaszcza rynek kapitałowy, co podajemy uprzedzając późniejszą argumentację, zasługuje na miano rynku wysoce zorganizowanego. Znaczenie ujęcia cybernetycznego ujawnia się wtedy, gdy chcemy wniknąć w mechanizm funkcjonowania rynku finansowego. Używając tak właściwego dla ogólnej teorii systemów języka cybernetyki można zarysować dwa, jakże odmienne, sposoby postrzegania tego mechanizmu. Rynek finansowy tworzy (albo współtworzy) system sterujący gospodarką, lecz równocześnie jest systemem podlegającym sterowaniu.

W pierwszej próbie przybliżenia ekonomicznej treści rynku finansowego można zaproponować następującą definicję:

Rynek finansowy jest ośrodkiem transakcji kupna i sprzedaży instrumentów finansowych, wywołujących metamorfozę aktywów finansowych stron kontraktów i powodujących między nimi stosowną wymianę strumieni pieniężnych.

Ramowy charakter tego typu definicji zmusza zazwyczaj do poczynienia stosownych uzupełnień. W odniesieniu do rynku finansowego uzupełnienie takie może polegać na przywołaniu jego budowy i określeniu pełnionych funkcji. Kierując się tą wytyczną, warto zwrócić uwagę na pewną konstatację Zb. Polańskiego [45, s. 129], dotyczącą charakteru transakcji zawieranych na rynku finansowym. W rzeczywistości instrumenty finansowe są równocześnie i aktywami, i pasywami. Jako składniki majątku finansowego są - dla ich posiadaczy - właśnie aktywami. Dla emitentów oznaczają zaciąganie zobowiązań i dlatego będą zawsze odnotowywane w ich pasywach. Dostrzeganie dychotomii w instrumentach finansowych jest dlatego ważne, iż pozwala w sposób nader przejrzysty naświetlić rolę rynku finansowego w funkcji „ogniwa łączącego”. Spójrzmy w tym celu na rysunek 1.1.

MAJĄTEK FINANSOWY PODMIOTÓW SEKTORA NIEFINANSOWEGO (AKTYWA)
i ( i	k 1	i r	i ) r
	RYNEK FINANSOWY
	i t	k
ZOBOWIĄZANIA PODMIOTÓW SEKTORA NIEFINANSOWEGO (PASYWA)

Rysunek 1.1. Rynek finansowy jako ogniwo łączące

Źródło: opracowanie własne