KI8

wyższy status niż biznesmeni. A poza tym, czas płynie tu inaczej, zegary zdają się bić wolniej. Jest to kwestia kultury i klimatu. Radzę zawsze przynosić z sobą grubą teczkę wypełnioną materiałami do przeczytania i odrobić zaległości. Indie nauczyły mnie traktować to wyczekiwanie raczej jako swego rodzaju okazję niż jako problem.

Protokół w biznesie

Ubiór. Na spotkanie z urzędnikami państwowymi mężczyźni powinni założyć ciemny garnitur, na większość spotkań w sektorze prywatnym — garnitur w chłodniejszych miesiącach, a koszulę z krawatem albo wzorzystą koszulę wypuszczaną na spodnie bez krawata w lecie. Kobiety powinny nosić skromne sukienki albo bluzki i spódnice za kolana. Należy unikać pokazywania się w T-shirtach, bluzkach bez rękawów i w ogóle w zbyt odkrytych strojach.

Witanie się. Mężczyźni zwykle podają sobie ręce, ściskając je z umiarkowaną siłą. Kobiety mogą wykonać wdzięczny gest namaste (lub namaskar), to znaczy złożyć dłonie jak do modlitwy tuż poniżej brody i lekko przy tym skłonić głowę.

Tytułowanie partnerów. Zwyczaje co do tego bardzo się różnią na obszarze subkontynentu, zwłaszcza między północą a południem Indii. Oto dwie użyteczne zasady: zapytaj partnerów, jak sobie życzą, żebyś się do nich zwracał, i zawsze używaj tytułów zawodowych bądź naukowych, na przykład doktor Gupta, profesor Aggarwal.

Wymiana wizytówek. Podaj i odbierz wizytówkę wyłącznie prawą ręką.

Girlandy. Zawieszanie na szyjach girland z kwiatów to elegancki południowoazjatycki sposób witania szanowanych gości. Ale co potem zrobić z taką girlandą? Najlepiej jest uśmiechnąć się z wdzięcznością, ostrożnie zdjąć girlandę, kiedy tylko flesze przestaną błyskać, po czym nieść ją w ręku dopóty, dopóki gospodarze nie uwolnią cię od tego wonnego ciężaru.

Wspólne posiłki. Gdy podejmujesz indyjskich gości, pamiętaj, że większość Hindusów to rygorystyczni wegetarianie. Niektórzy jadają drób i baraninę, ale z pewnością nie wolno im podać wołowiny. Poza tym zarówno hinduiści, jak i muzułmanie nie jedzą wieprzowiny. Jeśli będziesz gościem w tradycyjnym hinduskim domu, to grzecznie odmów

jedzenia lub napitku, gdy zostanie zaproponowany po raz pierwszy. Natychmiastowe przyjęcie poczęstunku świadczy tu o żarłoczności i złych manierach. Z tego samego powodu nastaw się na to, że twoi hinduscy goście tak samo się zachowają u ciebie. Wspaniałomyślni gospodarz lub gospodyni powtórzą ofertę co najmniej dwa razy. Byłoby doprawdy niegrzecznością potraktować dosłownie pierwszą odmowę gościa!

Zachowania podczas negocjacji

Styl targowania się. Kiedy już nawiążesz dobre stosunki z tutejszym potencjalnym kontrahentem, może się rozpocząć proces oficjalnych negocjacji. Przygotuj się na twarde, przewlekłe sesje negocjacyjne. Indyjscy biznesmeni często są prawdziwymi ekspertami w targach typu bazarowego, tak że nie zapomnij o pewnym marginesie bezpieczeństwa w swojej ofercie wyjściowej.

Gierki. W pewnym momencie procesu negocjacji twój partner może zechcieć zagrać kartą ubóstwa. Faktem jest, że mimo niskich kosztów pracy, dziesięciolecia uprawiania polityki protekcjonizmu oraz przere-gulowanie gospodarki doprowadziły do wysokich kosztów produkcji. Do dziś, mimo podejmowania reform, koszty wytwarzania większości dóbr są w Indiach wyższe niż w Chinach i niektórych innych azjatyckich rynkach stanowiących dobrą bazę zaopatrzeniową.