Maśliński4994

vO

Os

to

Tabela 17.15. Markery nowotworowe (wybór)

Białka nowotworowo-płodowe
Nazwa produktu	Charakterystyka biologiczna	Znaczenie kliniczne
Antygen karcyno-embrionalny (CEA) (carcmoembryonic antigeri)	glikoproteina, m.cz. 200 000, występuje także w wielu zmianach nienowotworowych (cirrhósis hepatis, pancrcatitis, u nałogowych palaczy tytoniu), wysoki poziom u chorych z rakiem jelita grubego, gruczołu piersiowego, płuc	monitorowanie przebiegu raka jelita grubego, ocena radykalności zabiegu operacyjnego, wykrywanie wznowy, przerzutów nowotworowych
Alfa-fetoproteina (A FP) (alpha-fetoprotein )	glikoproteina, m.cz. 70 000, wykryta w surowicy płodu ludzkiego, w surowicy chorych z rakiem wątroby, także w chorobach wątroby, mukowiscydozie, tyrozyn ozie	głównie w diagnostyce w przypadkach raka wątrobowokomórkowego; monitorowanie po chemioterapii, zabiegach chirurgicznych (w 20% przypadków wynik negatywny)
Hormony
Nazwa produktu	Charakterystyka biologiczna	Znaczenie kliniczne
Ludzka gonadotropina kosmówkowa (hCG) (human chorionic gonadotropin)	złożona z 2 jednostek: alfa - zbliżona do TSH, LH, FSH oraz beta - swoista; wytwarzana przez syncytiotrofoblast łożyska i w 60% przypadków przez guzy jąder	stosowana głównie w celu wykluczenia zmian proliferacyjnych trofoblastu (zaśniad graniasty -nabłoniak kosmówkowy, łac. choriocarcinoma), także w guzach embrionalnych jąder łącznie z CEA i AFP
Hormony ektopowe	wydzielane przez niektóre nowotwory nie pochodzące z gruczołów endokrynnych, przede wszystkim rak drobnokomórkowy płuc i rakowiak: wydziela ADH, ACTH, kalcytoninę i inne hormony; wydzielane w minimalnych ilościach także przez oskrzeliki prawidłowych płuc (komórki typu APUD); inne nowotwory: rak rdzeniasty gruczołu tarczowego (kalcytonina), rak sutka (prostaglandyny), rak nerek i wątroby (hCE) i inne	wykorzystywane (zwłaszcza wazopresyna i kalcytonina) w diagnostyce raka płuc (ca microcellulare)\ stężenie kalcytoniny jest jednym ze wskaźników prognostycznych, stężenie wazopresyny odzwierciedla postępy leczenia 1

Antygeny (różne)

1 Nazwa produktu	Charakterystyka biologiczna |\| Znaczenie kliniczne \
Kwaśna fosfataza stercza (PAP)	wydzielana przez nabłonek gruczołu krokowego oraz w dużych ilościach w raku tego gruczołu, zależy od testosteronu, hamowana przez estrogeny	diagnostyczne: wysokie stężenie może wskazywać \ na naciekający wzrost raka poza torebką gruczołu \ krokowego \
Fosfataza alkaliczna	wydzielana w postaci licznych izoenzymów przez wątrobę, kości, łożysko; zwiększenie ilości w surowicy w nowotworowym zajęciu wątroby i kości	diagnostyczne: wskaźnik np. zmian przerzutowych nowotworowych w kościach, rzadziej w pierwotnych 1 guzach jąder i łożyska
Dehydrogenaza mleczanowa (LDH)	enzym wewnątrzkomórkowy, m.in. zwiększenie ilości w wirusowym zapaleniu wątroby, znaczenie tych białek występujących w surowicy krwi chorych z rakiem jest obecnie przedmiotem intensywnych badań	diagnostyka, np. chłoniaków oraz przerzutów do wątroby
Gamma-glutamylo- transpeptydaza	enzym związany z błonami komórkowymi, występuje głównie w wątrobie, nerkach, gruczole krokowym	diagnostyka, np. chłoniaków oraz przerzutów do wątroby (stosunkowo niewielka specyficzność)
Immunoglobuliny
Nazwa produktu	Charakterystyka biologiczna	Znaczenie kliniczne
Immunoglobuliny (łaricuchy ciężkie i lekkie Ig)	w przypadkach plasmocytoma oraz chłoniaka B-komórkowego nadprodukcja łańcuchów ciężkich lub lekkich	w diagnostyce i monitorowaniu guzów limfatycznych zwiększony poziom Ig lub ich komponentów w moczu i i surowicy elektroforetycznie wykrywane białka monoklonalne (plasmocytoma) 1 znaczne różnice indywidualne w poziomie Ig
Antygeny (różne)
Nazwa produktu	Charakterystyka biologiczna	Znaczenie kliniczne
Antygeny towarzyszące nowotworom (Tumor Associated Antigęn - TAA)	liczne antygeny, żaden nie jest całkowicie specyficzny	relatywnie wysoka czułość diagnostyczna