Mowa ezopowa2

kultury, obcego jej tradycjom narodowym, utwory poetyckie pojawiające się jako pieśni śpiewane przez bohaterów powieściowych były co najwyżej „ starodawnymi pieśniami”. Ich autorzy, których nazwiska najczęściej nie były tolerowane przez cenzurę, na kartach powieści nie występują, nie przytacza się tych zwrotek pieśni, które już niedwuznacznie nawiązują do tradycji powstańczej. Tekst, który czytał cenzor nie zawierał żadnych zwrotów, które obowiązany był wykreślić. Po prostu bohaterowie utworów kwalifikowanych do druku urozmaicają sobie życie śpiewem. Inaczej odbierał te teksty czytelnik polski, zwłaszcza żyjący na tych terenach , na których życie patriotyczne „wrzało”, szczególnie zaś w latach 1861*1863 i bezpośrednio po powstaniu styczniowym. Pieśni , których fragmenty przytoczyła w swych powieściach Orzeszkowa, odgrywały wówczas olbrzymią rolę w życiu towarzyskim społeczeństwa polskiego, były śpiewane powszechnie , wtopiły się bez reszty w w atmosferę związaną z klimatem powstańczych wydarzeń. Każdy wers pochodzący z takiej pieśni stawał się sygnałem przywodzącym całość znanego od lat dziecięcych czy młodzieńczych utworu i jego szerszy kontekst narodowy.

C. Metonimia(rodzaj metafory, w którym desygnaty nazw pozostają ze sobą w realnym związku. Zastępuje się wtedy jeden przez drugi) i antonomazja.

Zastępowanie przymiotnika „polski” zaimkiem „nasz”, rzeczownika „Polska” słowem „kraj”. Cenzor nie musiał zauważyć metonimicznej funkcji tego zaimka czy antonomazji w wypadku użycia słowa „kraj”.

—©r-Alegorie i symbole o charakterze patriotycznym.------------------------------

W powieści pozytywistycznej występuje bardzo niewiele alegorii i symboli patriotycznych. Kilkakrotnie powstanie bywa opisane za pomocą słowa „burza”, symbolizującego w literaturze dość często wydarzenia dziejowe o charakterze rewolucyjnym; tu tak jasno określającego jedno zjawisko, że można je już traktować niejako symbol, ale jako alegorię. Bezsprzeczną alegorią jest zastępowanie słowa „Polska” słowem „matka”.

2. Elipsa

W Jędzy Orzeszkowej spotykamy się z taką sytuacją. Młoda dziewczyna, żyjąca samotnie z matką, dowiaduje się, że jeden z jej braci, przebywający w „w jakimś takim mieście, którego i nazwisko zapamiętać trudno”, zamierza ożenić się z kobietą bogatą, Rosjanką. Ten ostatni wyraz jednak w tekście utworu nie pojawia się, można się go tylko domyślać. Matka głównej bohaterki, kobieta wiecznie zrzędząca, po swojemu gderze; Żeni się tam...z tą...Jezus, Maria, za pieniądze honor i duszę sprzedaje...Pojawiające się w tej wypowiedzi elipsy mają dość ciekawy charakter. Fragment tekstu, z którym mamy do czynienia, jest bowiem właściwie niespójny, brak w nim pewnych elementów. Ową niespójność można, jak się okazuje, interpretować dwojako. Można, zauważywszy ją, ujmować jego odzwierciedlenie języka emocji i nie żądać żadnego uzupełnienia występujących w nim luk. To byłaby wersja odczytania „proponowana” cenzorowi. Można jednakże również traktować ten tekst jako celowo pozbawiony pewnych elementów i pokusić się o uzupełnienie luk. Uzyskany wówczas tekst wyjaśniałby niedwuznacznie narodowość przyszłej żony bohatera i opinię jego matki o tym małżeństwie. Dopiero wtedy może się wyjaśnić, dlaczego matka tak kochająca synów ten pozornie dobry ożenek określa jako zaprzedanie honoru i duszy.

3.1nne zabiegi np.:

-Dziecko jako niewiarygodny narrator (Omyłka B. Prus)

-Kostium historyczny (.Faraon B. Prus)

-Kostium mitologiczny (Hekuha E.Orzeszkowa)

-Kostium egzotyczny (Sachem H. Sienkiewicz)

-Wymowne cechy np. czerwone ręce Wokulskiego świadczyły o pobycie na Syberii -Animizacja (Gloria victis E. Orzeszkowa)

POZYTYWIZM. 19. Mowa czopowa w twórczości pozytywizmu.