n20 (4)

18. Drzewo geneal

18

DRZEWO GENEALOGICZNE ARCHETVPOW

Michael Goodman, Art Kleiner

Większość archetypów jest ze sobą silnie powiązana. Przedstawione tutaj narzędzie diagnostyczne ułatwi nam rozpracowanie tych zależności. Zacznijmy od góry, zastanawiając się nad naturą zjawiska, które chcemy zrozumieć. Czy wiąże się ono ze wzrostem? Jeśli tak, przejdźmy do wzmacniającej (lewej) gałęzi drzewa genealogicznego.

A może staramy się uporać z jakimś problemem? Przejdźmy zatem do gałęzi równoważącej (prawej).

Drzewo genealogiczne może nam również pomóc w uzyskaniu nowego wglądu w jakąś sytuację. Jeśli na przykład zidentyfikujemy archetyp szkodliwych lekarstw, pouczającym pytaniem może być: „Z jakiego powodu przywiązujemy tak dużą wagę do doraźnych środków zaradczych?”. Często zdarza się, że odpowiedź prowadzi do kolejnego, głębszego poziomu: struktury „przerzucenia brzemienia”. Podobnie jeśli mamy do czynienia z niebezpieczną sytuacją „granic wzrostu”, warto zastanowić się, czy nie wiąże się ona z niedoinwestowaniem, a zatem z „tragedią współużytkowania”*.

Przykład poruszania się w dół drzewa genealogicznego archetypów dzięki dodawaniu pętli jest przedstawiony na s. 199-200.

Omówiliśmy już kilka najważniejszych archetypów, ale — jak można zauważyć w diagramie - istnieje jeszcze kilka innych. Więcej na ich temat można przeczytać w: Daniel H. Kim, Systems Archetypcs: Diagnosing Systemie Issues and Designing High-Leoerage In-tewentions, Pegasus Communications, Cambridge (Massachusetts) 1993, oraz Piąta dyscyplina, op. cit., s. 365—375. Warto również zapoznać się z różnymi numerami biuletynu „The Systems Thinker” oraz materiałami szkoleniowymi InnovationvAsśociatĆś:

Pętla wzmaci

spirala wzrostu i

Ale nic nie wzrasta w nieskończoność...

oo*

„Granice

wzrostu"

... tak więc, jeśli wszyscy podlegamy temu samemu ograniczeniu...

„Tragedia współużytkowania"

Ali

W!

tw

„Za;