neonatologia 8

ROZDZIAŁ 13

Wczesna stymulacja I opieka nad noworodkiem w okresie rozwoju

Agnieszka Skurzak, Grażyna J. Iwanowicz-Palus

Dziecko-rodzice partnerami interakcji przez dotyk

Cel główny:

Omóweroe zadań położnej podczas wykonywania masażu i stymulacji rozwojowej noworodka.

Cele szczegółowe:

1    Omówienie techniki wykonania masażu i stymulacji rozwojowej noworodka.

2    Przedstawienie roi położnej podczas wykonywania poszczególnych czynności.

3    Omówienie znaczenia dotyku dla stymulacji rozwojowej noworodka.

Jednym ze sposobów komunikowania się z noworodkiem jest dotyk. Uważa się go za najbardziej pierwotną, a zarazem najważniejszą formę porozumiewania. Skóra ludzka posiada setki tysięcy mikroskopijnych zakończeń nerwowych reagujących na bodźce dotykowe.

Od 14. tyg. ciąży ciało płodu jest wrażliwe na dotyk, poza czubkiem i tyłem głowy, które nic mają receptorów czuciowych. Jest to biologiczny mechanizm obronny, który chroni dziecko przed bólem podczas porodu.

Jeśli matka będąca w ciąży masuje brzuch przed narodzinami, noworodek lepiej się rozwija fizycznie i intelektualnie. Należy pobudzać rozwój mózgu płodu przez bodźce związane ze zmysłem równowagi i dotyku, również głaskając i obejmując ciężarny brzuch. Postępowanie to wzmacnia uczucia rodziców i niweluje ich lęk przed spotkaniem fizycznym z dzieckiem po przyjściu na świat.

Bezpośrednio po przyjściu na świat dziecko jest wrażliwe na bodźce zewnętrzne, Wraz z rozwojem uczy się reagować na bodźce przyjemne, a unika kontaktu z symptomami nieprzyjemnymi.

Ośrodkowy układ nerwowy dziecka najintensywniej rozwija się w I. roku życia.

Od urodzenia noworodek ma wykształcone czucie i jest wrażliwy na dotyk. Widać to najlepiej na przykładzie okolicy warg i policzków, gdzie delikatne dotknięcie brodawką sutkową wyzwała spontaniczny i bardzo energiczny odruch szukania piersi.

Wczesna stymulaoja i opieka nad noworodkiem w okresie rozwoju 207

Dotyk rozwija się jako jeden z podstawowych zmysłów, jest pierwszym środkiem komunikacji z otaczającym światem.

Nawiązywanie kontaktu z dzieckiem należy rozpocząć od delikatnego dotyku opuszkami palców, potem stopniowo wraz z rozwojem wzajemnego zaufania, można dotykać dziecko całą dłonią.

Dotyk należy wykonywać całą ciepłą dłonią delikatnie, co zmniejsza draż-liwość dziecka, ogranicza problemy ze snem, poprawia komunikację rodzic--dziecko, osoba z personelu mcdycznego-dziecko. Rodzice, którzy rozwiną zmysł dotyku i nawiążą fizyczny kontakt z własnym dzieckiem, będą w stanie zbudować relację opartą na wzajemnym zaufaniu.

Dzieci pozbawione fizycznego kontaktu zazwyczaj są bardziej niespokojne i nerwowe.

Skóra noworodka jest miękka, aksamitna, wrażliwa na dotyk i spełnia wiele funkcji m.in.:

-    chroni organizm przed toksynami i mikroorganizmami,

-    chroni przed urazami mechanicznymi i uszkodzeniami,

-    stanowi barierę przed utratą płynów, białka, elektrolitów.

-    jest organem czuciowym,

-    pełni funkcję wydzielniczą, termoregulacyjną.

Jedną z form nauki Języka dotykowego" jest masaż jako jeden z najlepszych sposobów relaksu wpływający na wzmocnienie więzi rodziców z dzieckiem. Masaż sprawia, że dziecko jest zadowolone, rozluźnione i czuje się bezpiecznie.

Pierwsze miesiące życia dziecka to adaptacja do warunków zewnętrznych i przechodzenie od pozycji embrionalnej do wyprostowanej. Masaż w tym okresie życia jest więc wyjątkowo korzystny, wspomaga koordynację mięśni i zwiększa ich elastyczność, przygotowuje dziecko do ćwiczeń fizycznych i przyjęcia wyprostowanej postawy ciała.

W żadnym innym okresie życia masaż nie jest tak odbierany. Dziecko zazwyczaj lubi być masowane i potrafi pozostać w jednej pozycji przez czas potrzebny do wykonania zabiegu. Podczas masażu należy śpiewać, przemawiać, utrzymywać kontakt wzrokowy w celu zacieśnienia więzi między dzieckiem a rodzicem.

Wspólną zabawę w formie masażu można rozpocząć od 6. tyg. życia dziecka, jeśli dziecko to zaakceptuje. Pierwsze działania polegają na głaskaniu skóry niemowlęcia od głowy przez szyję, ramiona, klatkę piersiową, ręce, brzuch, nogi, kończąc na stopach. Masaż można prowadzić codziennie przez kilka minut, zwracając uwagę na to, czy dziecko akceptuje wykonywane czynności. Do masażu należy przystąpić, gdy niemowlę jest spokojne, wyspane i najedzone (jednak nic bezpośrednio po karmieniu, lecz 20 min po karmieniu piersią lub przynajmniej godzinę po karmieniu butelką), gdyż w takim stanic może ono w pełni przyjmować nacechowany miłością dotyk.

W czasie masażu należy stosować umiarkowany nacisk w celu stymulowania receptorów dotyku.