Obraz
3 (92)

^ ____

II    demokracja: wszyscy.obywatple. bioragł^iaj^^^za.da^h.jBrżeważa hidriij$§fj|płer«Ka,> która

podobnie jak w demokracji I, SSjlieśtdostatecznie bogata* by poświęcać czas na radzenie i zbiera się jedynie w celu wyłonienia urzędników (drogą losowania albo wyboru spośród wszystkich), przyjęcia ich sprawozdań i zdecydowania o pokoju lub wojnie. Faktycznie zatem dalej ijfcądzi prawo, zaś szczegółowe sprawy rozpatrują urzędnicy;

III    demokracja: w^fpdośtępnajest dla wszystkich obywateli, ‘^rawówańie władzy wygląda dokładnie tak samo i z tych samych powodów, jak w demokracji I i II; nadal więcrządzi

-_

IV    demokracja: skrajna zwana ochlokracją (motłoch)/hi^^cznie najmłodsza, w której — w odróżnieniu od wyżej wymienionych form tego ustroju,pfpffljział we władzy wypłaca się pi&nśjtł dzięki czemu lud, z przewagą biedoty miejskiej, może poświęcić czas na rzeczywiste sprawowanie rządów. Wskutek tego rządzą już nie prawa-ustawj^ale uchwały ludu, który wykonuje podług swojej woli władzę należącą do wszystkich trzech czynników ustrojowych, łącznie z sądowniczym.

Ostatecznie, jak widać z powyższego zestawienia, demokracje I, II i IH są sobie bliskie z uwagi na doniosłą cechę: rządy prawa. Od tej zasady odstępuje dopiero czwarta odmiana demokracji i przez to stanowi ustrój zupełnie różny od pierwszych trzech, a właściwie w ogóle nie jest ustrojem, bo „gdzie prawa nie rządzą, tam nie ma ustroju”⁸ Foliteia

Ostatnim ustrojem scharakteryzowanym przez Arystotelesa jest politeia, która chce być^stroiemjsańjm, zachowującym umiar, który r^^gowazy grzeciwstawnJteteEesy t^^^^^^^^^^Jłoliteia jest to, krótko mówiąc, lyszanina oligarchii i|fejgijafaracB|fr Opiera się na ona bowiem na niezbyt wysokim, ale i niezbyt niskim cenzusie majątkowym, po którego przekroczeni^bywatel^t^^i^obie równi w dostępie do władzy. Ówtggms jest tak dobrany, żrteBnuji^SyąAo rządów wiekszośMudnośęi państwa. Wynikiem takich założeń politei jest, także mieszany sposób wyboru urzędników i sędziów, który dokonuje się, czy to w całości, czy op części, spośród wszystkich albo niektórych obywateli, drogą losowania bądź selekcji. Politeia wykazuje podobieństwo do przyjacielskich stosunków między braćmi, którzy są sobie równi, o ile nie dzieli ich zbyt wielka różnica wieku¹⁰. Ta właśnie cecha, równości ze względu na ustalone kryterium, którym jest pewien poziom zamożności, obok faktu, że cel rządów stanowi dobro ogółu, znamionuje politeię.

Zob.Pol. IV 4,7 Pol. IV 6,2 ⁰ Zob.EN. Vffl 10

4