obraz1 (13)

myśl swych przekonań neoplatońskich o zlewaniu się bóstw poiiteistycznych w nadrzędną jedność³¹. Związał się on przyjaźnią z Symmachusern Eusebiusem, a Makrobiusz w swoich Satum-ahach wprowadza go obok zna^ komitości pogańskich jako rozmówcę. Będąc prefektem Rzymu odnowił świątynię dwunastu bóstw rzymskich³².

Ród Symmachów-Nikomachów nie działał w odosobnieniu. Wielu Rzymian tej epoki o wielkich nazwiskach piastowało urzędy kapłańskie i opowiadało się za starymi bogami i obrzędami. Klcdius Hermogenianus Cezarius zbudował w latach 374—375 portyk Dobrego Zdarzenia i wyświęcił ołtarz Wielkiej Macierzy i Attysa. Alfenius Ceilo-nius Kamcnius, stryjeczny brat cesarza Juliana, skupiał wiele godności kapłańskich i cpowiadal się gorliwie za starą religią, idąc zresztą w ślady swego ojca, renegata chrześcijaństwa, pozostającego pod wpływem kuzyna na tronie. Podobnie Petronius Apollodo-rus, Ulpius Egnatius Fa%ventinus, Rufius Co-enius, fundator ołtarza Rei i Attysa z 390 r., Celius Hilarianus³³.

W takim to okresie i takim środowisku arystokratycznej grupy Rzymian podejmuje Kwintus Aurclius Symmachus F.usebius słynną batalię o przywrócenie posągowi bogini

¹¹    K. Latle, cyt. wyd., s. 309.

¹²    W. Śmiałek, De prisci Vesłac coltus reUąulli, „Eos” 29, 1926, s. 49.

^M Wszystko podane za: Geffckcn, cyt. wyd., s. 294, nota 23.

zwycięstwa, Wiktorii, należnego jej ponoć aż od czasów Cezara miejsca w kurii senackiej. Posąg został usunięty edyklem Gracjana /. 382 roku. Odłam tradycjonalistów w senacie wystosował poselstwo do ówczesnej stolicy w Mediolanie, ale nie uzyskał nawet audiencji na cesarskich pokojach. Wypadało czekać na lepszą koniunkturę.

Za jego następcy, cesarza Walenlyninna II. w latach 384, 390 i 392 ślą ci sami senatorowie petycje do tronu w tejże sprawie, pr/.y czym Symmachus Eusebius był autorem memoriału za pierwszym razem, a spiritus movens całej akcji w ogolę. Niestety biskup Mediolanu, Ambroży, notabene krewny Symmachusa. za każdym razem blokuje starania. Podobną odmową skwitowano dwa dalsze poselstwa za uzurpatora Fugeniusza i dopiero w 393 r. za tegoż Eugeniusza wytrwała akcja przyniosła owoce, co prawda dopiero po siódmej próbieⁿⁱ.

Osoba uzurpatora Eugeniusza, chociaż chrześcijanina, budziła wielkie nadziejo co do restauracji religii starorzymskiej. Niezdarny politycznie nauczyciel gramatyki i retoryki. wyniesiony do godności cesarskiej pracz frankońskiego z pochodzenia wodza Argoba-f.ta, powszechnie posądzanego o usunięcie '/<* świata Walentyniana II. służył za osłonę dla nieograniczonej władzy nad wojskiem lognż Argobasta w całej zachodniej części impc-

^s« Dobre streszczenie tych perypetii u r,. Ma-łunowicz. De ara Victnriac opud tenatnm /to-rnanum quo modo ccrtatum sit, Wilno 1937; polskie streszczenie s. 120—121.

1G3