obraz2 (37)

Najwyższej wchodzą na słup mający nacięcia i ołtarz ofiarny na szczycie. Przy okazji uzdrowień szaman, uważany za pośrednika między ludźmi a Istotą Najwyższą, wspina się na słup, a po dotarciu na szczyt wpada w trans .

Jak widzimy, u^iektórych ludów południowoamerykańskich drzewo lub święty słup stanowią wzorcowy środek komunikacji z boskimi lub półbos-kimi mocami niebiańskimNJako pośrednicy między światem ludzi a światem boskim, słup lub święte drzewo występują zarówno w inicjacjach dojrżałościowych, jak i /podczas świąt obchodzonych przez całą wspólnotę i uzdrowicielskich seansach szamańskich.*- Poświadczone u najbardziej archaicznych plemion Ameryki Południowej drzewa i słupy rytualne nie ( występują jednak w życiu religijnym społeczeństw bardziej rozwiniętych. ^ {Magiczno-rehgijny kompleks drzewa i słupa - znanych jako jąośredników ■ między światępą. zięjn.s,k.iiri a. niehiaiuddm - należy do prymitywnych kultur i myśliwychżjak pokazał Josef Haekel, kompleks ten został prawdopodobnie ^wprowadzony do Ameryki Południowejjprzez fale kulturowe Jmyśliwych, pochodzące z Północy⁴⁹.)

W istocie, bardziej lub mniej podobny ^scenariusz mityczno-rytualny odnajdujemy u niektórych ludów północnoamerykańskich! Indianię z JJrerń używają słupa rytualnego przy okazji Tańców Słońca. Niektóre plemiona, na przykład Arapaho,! uważają sjuj^jzą drogę, po której modlitwy podążają do NiebaJ Jednym " z najstarszych elementów Tańca Słońca jest właśnie wspinaczka na słupy⁵⁰. U Mandan cedrowy maszt jest symbolem „człowieka samotnego”, uważanego za mitycznego założyciela ceremonii. Miał on oświadczyć: „Cedr jest moim ciałem, które zostawiam wam jako ochronę przed wszelkim złem”. Najważniejsze obrzędy religijne odbywają się przy maszcie. Ceremonia Okipa, będąca dramatyczną reaktuahzacją mitu kos-mogonicznego, jest rówmież okazją wybraną dla inicjacji chłopców, którzy w czasie prób muszą znosić straszliwe męki⁵¹.

Seliszowie wchodzą na święty słup w domu kultowym, gdzie odbywają się tańce. U jego szczytu zaczepione są przedmioty magiczne i przynosi mu się symbolicznie dary. Przed tym właśnie słupem szaman wpada w trans. Należy zauważyć, że (niektóre plemiona Sehszów znają mit o Drzewie

^4S Yaruro: V. Pctrullo, The Yaruros of the Capanaparo Rwer, Venezuela („Bureau of American Ethnology”. Biuletyn 123, s. 167-289, Washington 1939), s. 249 nn.; J. Haekel, op. cit., s. 233. Araukanie: John Cooper, Tbe Araucanians (Handbook of South American Indians, t. II, Washington 1946), s. 742 nn.; M. Eliade, Szamanizm, s. 132 nn.; 322 nn.; J. Haekel, op. cit., s. 234.

⁴⁹    J. Haekel, op. cit, s. 239-240.

⁵⁰    'ibid., s. 233-236.

⁵¹    A. W. Bowers, Mandan Social and Ceremoniał Organization (Chicago 1950), s. 115 nn.; Josef Haekel, Zum ethnologischen Aussagewert von Kuiturparallelen („Wiener Volkerkundische Mitteilungen”, IV, Wien 1955, s. 176-190), s. 179-180.