Obraz3 (33)

222

222

O    O

II    II

OH

H203P-0-P-0-P-0-CH2 HO HO

trifosfbran deoksyrybonukleozydu

13.8. Polisacharydy

Połączenie wielu cząsteczek monosacharydu w jedną dużą, polimeryczną cząsteczkę wytwarza polisacharydy. W przyrodzie występuje wiele polisacharydów. Należą do nich skrobia, glikogen, celuloza, chityna, pektyny, polisacharydowe składniki tkanki łącznej i inne polimeryczne cukry wytwarzane przez rośliny i zwierzęta.

Skrobia i glikogen

Skrobia jest substancją niejednorodną, składającą się z amylozy i amylo-pektyny. Są to polimery glukozy, różniące się wielkością cząsteczek i budową polimerycznych łańcuchów. Skrobia wydzielona z różnych materiałów roślinnych zawiera zmienne ilości amylozy i amylopektyny, ale zawsze amy-lopektynyjest więcej niż amylozy.

Amyloza jest polimerem liniowym. Oznacza to, że cząsteczki glukozy w amylozie tworzą nierozgałęziony łańcuch. W amylopek tynie łańcuchy są rozgałęzione.

Cząsteczki amylozy są zbudowane z kilkuset do kilku tysięcy cząsteczek glukozy. Odpowiada to masie molowej rzędu ISO 000 - 600 000. Cząsteczki amylopektyny są znacznie większe, bo mogą zawierać nawet do miliona reszt glukozowych. Masa molowa amylopektyny jest rzędu 10⁸. Cząsteczki tego polisacharydu należą do największych jakie występują w przyrodzie.

Rys. 13.1. Liniowa i rozgałęziona budowa polisacharydów: a) polisacharyd liniowy, np. amyloza lub celuloza; b) polisacharyd rozgałęziony, np. amylo-pektyna lub glikogen

W amylozie i amylopektynie reszty glukozowe są połączone wiązaniami a-glikozydowymi, utworzonymi przez półacetalowe grupy OH i grupy OH w położeniu 4. Są to zatem wiązania 1,4-a-glikozydowe. W miejscach rozgałęzień w cząsteczkach amylopektyny występują wiązania a-l,6-gliko-zydowe.

amyloza