obraz9 (17)

Większość tych pseudookultystycznych ugrupowań jest nieuleczalnie bezpłodna. Na ich konto nie sposób wpisać żadnego ważnego wytworu kulturowego. Wprost przeciwnie, kilka dzieł nowożytnych, w których dają się odczytać tematy inicjacyjne - na przykład: Ulysses Jamesa Joyce’a, The Waste Land T.S. Eliota - zostały stworzone przez pisarzy i artystów, którzy nie uważają się za „inicjowanych” i nie należą do okultystycznego kręgu.

Wracamy w ten sposób do problemu, który poruszyliśmy wyżej: tematy inicjacyjne są żywe przede wszystkim w nieświadomości człowieka nowożytnego. Potwierdza to inicjacyjny symbolizm pewnych wytworów artystycznych - poezje, powieści, dzieła plastyczne, filmy - ale także ich oddźwięk wśród publiczności. Taki masowy i spontaniczny akces dowodzi, jak się nam wydaje, że w głębinie swego bytu człowiek nowożytny jest jeszcze wrażliwy na scenariusze lub przesłania „inicjacyjne”. Nawet w słownictwie, jakiego używa się dla zinterpretowania takich dzieł, rozpoznaje się motywy inicjacyjne. Mówi się, że taka książka lub taki film odkrywa na nowo mity i próby poszukiwania Nieśmiertelności przez Bohatera, dotyka misterium odkupienia Świata, odsłania tajemnice odnowienia przez Kobietę lub Miłość itp.

Nic dziwnego, że krytyków coraz bardziej przyciągają implikacje religijne, a przede wszystkim symbolizm „inicjacyjny” nowożytnych dzieł literackich. Literatura odgrywa znaczącą rolę we współczesnych cywilizacjach zachodnich. Lektura sama w sobie, jako „rozrywka” i środek ucieczki od aktualności historycznej, stanowi jedną z cech człowieka nowożytnego. Jest więc naturalne, że stara się on zadowolić swe stłumione lub niewystarczająco zaspokojone potrzeby religijne lekturą pewnych książek na pozór „świeckich”, ale w istocie zawierających Postacie mitologiczne, zakamuflowane w postaciach współczesnych i prezentujące scenariusze inicjacyjne w postaci codziennych przygód.

Autentyczności tego półświadomego lub nieświadomego pragnienia dzielenia „prób” odnawiających Bohatera i na koniec go „zbawiających” dowodzi między innymi występowanie tematów inicjacyjnych w snach i aktywności imaginacyjnej człowieka nowożytnego. C. G. Jung położył nacisk na fakt, że proces, który nazywa indywiduacją, a który według niego stanowi ostateczny cel egzystencji ludzkiej, urzeczywistnia się przez szereg „prób” typu inicjacyjnego.

187