Obraz5 (101)

ery realiów?

2. Opieka czy pomoc społeczna - kłopoty terminologii

39

cii prawnej nie może

tćw „opieka społecz-torycznych z ideolo-pisywano, mniej lub mtropii i dobroczyn-* opieki społecznej, ć prostych skojarzeń y socjalnej w okresie zna” miał oznaczać funkcje socjalistycz-unkach ustrojowych. I przez państwo oraz td zaborami; pomoc tłecznych w państwie

tzystkich niemal kraje się pojęcie opieki

Tratislaviensis, Seria Pra-

y społecznej”, Praca i Za-

pomocy społecznej w Pol-

pomocy społecznej używa ział proteclion, social wel-odpowiednikowi „opieka dla publicznej aktywności '•w cześniejszego, używano kania, indoor relief-opie-dniej używa się jednak dla ę bardziej odpowiadać ter-wtn Poor Low To Welfare lew York 1994, str. 32, 54, sny przeczytać, że: pojęcie jr zakresie jak w Stanach zechnie odczuwana, szcze-marunkach byłyby w sianie się coraz powszechniejsze, rżały do wyparcia starego tgislacji socjalnej, są teraz i Jincyclopaedia of the So-bościach definicyjnych ta-tiministration pisze R. Tit-xi 1974, str. 47.

■lołecznej, zastępując je pojęciem pomocy społecznej lub usług socjalnych^{1 2}. Opieka społeczna zawiera bowiem w sobie raczej elementy działalności o charakterze do--'■oczynnym, podczas gdy pomoc społeczna rozumiana jako aktywna działalność, bejmująca także profilaktykę społeczną, stanowiącą istotną część składową syste-u zabezpieczenia społecznego. Dąży się również do zastąpienia terminu «opieka s^ołeczna» terminem «pomoc społeczna» czy «usługi społeczne» z tego względu, że ;rmin «opieka społeczna» obarczony jest na ogół w odczuciu społeczeństwa pięt-

-    l >n filantropii, co - wobec nowych treści i nowej istoty pomocy społecznej - wpro-adza w błąd, utrudniając zrozumienie jej właściwej roli i funkcji w państwie typu ycjalistycznego⁷⁸.

Powyższe przeciwstawienie obu terminów uważam za nietrafne, gdyż nie . zględnia w dostatecznym stopniu rzeczywistych cech „kapitalistycznej opieki” socjalistycznej pomocy” i jest w jakimś stopniu uwikłane w ideologiczne lub stricte : .-lityczne interpretacje roli i funkcji jakie im przypisywano w odmiennych warunkach -Strojowych. Wypada zauważyć, że nacisk na ideologiczne aspekty funkcjonowania r eki i pomocy społecznej znacznie utrudniał dostrzeżenie rzeczywistych cech syste--u ochrony socjalnej. Należy oczywiście zgodzić się co do tego, że przedwojenny • stem zawierał elementy filantropii, prywatnej dobroczynności, czego zabrakło : oczywistych powodów w okresie państwa socjalistycznego - szczególnie w pierw-zym etapie jego rozwoju - ale z tego niewiele jeszcze wynika, czym w istocie był sys-cm obowiązujący w PRL, który nazywano pomocą społeczną.

Nie chodzi tu nawet o same pojęcia, których tak niefrasobliwie używano dla opi-. pewnego segmentu systemu społecznego, ale o niewłaściwy dobór argumentów,

•    : rymi posługiwano się dla uzasadnienia stosowania tych pojęć. Innymi słowy, na marnej krytyce przedwojennej opieki społecznej i chęci uniknięcia negatywnych sko-irzeń trudno jest - bez narażenia się na zarzut znacznych uproszczeń - operować

-    vą terminologią nie uwzględniając przy tym rzeczywistych cech (właściwości),

•    -. re możemy na poziomie realiów zaobserwować.

Jerzy Piotrowski pisał o wypieraniu nazwy „opieka społeczna” terminami „po-

-    : c społeczna”, „służba społeczna”, „świadczenia społeczne” w ten oto sposób: To

zukiwanie nowej nazwy jest przede wszystkim wynikiem nowego pojmowania ssżań i samego charakteru opieki społecznej. Ale ponadto wyraża także tendencję eczki od niezbyt chlubnych tradycji dawnej opieki, której świadczenia udzielane ■    z zasady osobom lub rodzinom znajdującym się w skrajnej potrzebie i pozbawio-

-    jakichkolwiek innych źródeł zaspokojenia tej potrzeby. Aby uzyskać zapomogę żab inną pomoc w naturze trzeba było poddać swą sytuację badaniu organów . - ekuńczych, obnażyć przed nimi kłopoty i trudności, często bardzo osobiste. Samo

-    jJczenie było nie tylko skromne, lecz niepewne, zależało całkowicie od uznania

1

'■ Zob. M. Karczewski, „Opieka społeczna”, w: A. Rajkiewicz (red.), „Polityka społeczna”, PWE,

2

rrszawa 1979, str. 500.