ODKRYWCY I ICH PODRÓŻE 9

Jakie nadzieje wiązano z Terra australiś?

Inne narody europejskie od dawna zazdrośnie spoglądały na wielkie zyski, które Hiszpanie, Portugalczycy i Holendrzy czerpali z zamorskiego handlu. Zwłaszcza we Francji i Anglii odzywały się głosy żądające współudziału w tym przedsięwzięciu, wkrótce i tam powstały Towarzystwa Handlu Zamorskiego, popierane przez królów. Szczególnie słabo jeszcze poznany Ocean Spokojny wydawał się interesującym celem, zwłaszcza że już od czasów starożytnych utrzymywał się pogląd, że na południu istnieje olbrzymi, żyzny kontynent: Terra australis. Kartografowie stale umieszczali ten potężny kontynent na południowym Pacyfiku.

W Europie nastała nowa epoka, wiek oświecenia. Wszędzie powstawały towarzystwa naukowe, jak chociażby Royal Society w Londynie czy Academie des Sciences w Paryżu. Poświęcały się one naukowemu poznawaniu Ziemi i wywierały silny wpływ na charakter podróży, które stawały się dzięki temu regularnymi wyprawami badawczymi. Chciano bliżej poznać świat, florę i faunę nowo odkrytych terytoriów, ich klimat, surowce naturalne, zwyczaje i obyczaje ich mieszkańców; sprawdzić, czy rzeczywiście żyją w rajskich warunkach, jak sądził francuski filozof Jan Jakub Rousseau. Dlatego na pokładach największych wypraw odkrywczych XVIII wieku znaleźli się przede wszystkim astronomowie, przyrodnicy, a także rysownicy, którzy nieznane dotąd okolice i ich bogactwa przedstawiali na rycinach.

O ile do tej pory zadowalano się przybliżonym określeniem położenia i opisem obcych wybrzeży, teraz ujawniła się potrzeba dokładnego pomiaru Ziemi i wszystkich krain. Dwa wynalazki uczyniły to wreszcie możliwym. Około roku 1750 przez udoskonalenie kwadrantu powstał sekstans w swej dzisiejszej formie, który umożliwił oznaczenie stopnia szerokości geograficznej, także z pokładu statku. Natomiast angielski zegarmistrz John Harrison w tym samym mniej więcej czasie zbudował zegar, który przez całe miesiące, nawet na kołyszącym się statku, wskazywał prawidłowy czas, umożliwiając dokładne określenie długości geograficznej.

Mapa świata Abrahama Orteliusza z 1570 roku pokazuje jeszcze domniemany kontynent południowy Terra australis, bezskutecznie poszukiwany przez żeglarzy.