OWAS DLA
0

1

IOH    6. Metody szacowania i oceny ryzyka powstawania dolegliwości,,,

Chronometrii/ obciążenia pracownika powinien uwzględniać kod pozycji j_Qi ciążenia oraz rodząj pozycji. Umożliwia on obliczenie całkowitego czasu utrzyj nia pozycji danej kategorii i związanego z nim ryzyka powstawania dolegliwy! mięśniowo-s/kieletowych [73, 114). Ryzyko szacowane jest w skali trójstopniowy! i według zasad przedstawionych w tabeli 23. Zatem ryzyko jest wyznaczane na I stawie:

-    kategorii przyjmowanej pozycji (obciążenia),

-    rodzaju pozycji (wymuszonu, niewymuszona),

-    całkowitego czasu utrzymania pozycji danej kategorii mierzonego jego pr* centowym udziałem w zmianie roboczej.

Tabela 23. Metoda o W AS - wyznaczanie ryzyka (źródło: [73, 114])

Kategoria pozycji*	Rodzaj pozycji	Całkowity czas utrzymania pozycji jednej kategorii (% zmiany roboczej)	Obciążenie fot, kategorii ryzyka
1 ”	niewymuszona	do 70	mole
I	wymuszona	do 50
2	niewymuszona	do 50
2	wymuszono	do 30
i	niewymuszona	powyżej 70	średnie
I	wymuszona	od 50 do 70
2	niewymuszona	od 50 do 70
2 "	wymuszona	od 30 do 50
3 tub 4	wymuszona	do 30
!	wymuszona	powyżej 70
2	niewymuszona	powyżej 70
2 "	wymuszona	powyżej 50
3 lub 4	wymuszona	powyżej 30
* Rozumiana jako kategoria obciążenia pozycją i obciążeniem zewnętrznym.

6.1.5. Algorytm postępowania

Metoda OWAS jest oparta na obserwacji oraz rejestracji zajmowanych podczas pracy pozycji i obciążeń zewnętrznych. Warunkiem wstępnym przeprowadzenia badań jest sporządzenie karty obserwacji lub skorzystanie z programu WinOWAS. Badanie składa się z pięciu etapów:

}, Zdefiniowanie zadań wykonywanych na stanowisku pracy.

2. Rejestracja (zapisywanie) pozycji tułowia, kończyn górnych, kończyn dolnych i obciążeń zewnętrznych według kodów OWAS. Należy skorzystać z rozszerzonych możliwości metody (podrozdz. 6.1.4). W trakcie obserwacji należy uwzględniać rodzaj pozycji (wymuszona, niewymuszona). Częstość zapisu kodów powinna być odpowiednia do tempa wykonywanych czynności. Obserwator powi-

nien uchwycić wszelkie zmiany położenia segmentów narządu ruchu. Wskazana jest taka częstość zapisów⁹², która umożliwia odniesienie wyników badań do norm precyzujących możliwości fizyczne człowieka [63],

3.    Określenie kategorii obciążenia na podstawie rys. 3.

4.    Określenie liczby kodów pozycji przypisanych do poszczególnych kategorii oddzielnie dla pozycji wymuszonych i niewymuszonych.

5.    Obliczenie ich rzeczywistego (obserwacja trwała przez całą zmianę roboczą) lub hipotetycznego udziału w zmianie roboczej w celu oszacowania ryzyka (określenia kategorii ryzyka) powstawania dolegliwości i schorzeć narządu ruchu wywołanych sposobem wykonywania pracy (tab. 23).

6.1.6. Ograniczenia i zalety metody

Metoda OWAS, jak twierdzą jej autorzy, jest dzieckiem lat siedemdziesiątych ubiegłego wieku. Ma ona wiele ograniczeń wynikających z założonych przez samych autorów aspektów praktycznych, jak również z braku wyników badań naukowych z zakresu biomechaniki w okresie jej opracowywania.

Spośród licznych ograniczeń metody opisanych w literaturze [34] szczególną uwagę należy zwrócić na nieadekwatne do treści norm ISO i RN kryteria oceny przyjmowanej pozycji [63], W kontekście normalizacji międzynarodowej z zakresu obciążenia pozycją ciała i ruchem metoda OWAS (zarówno oryginalna, jak i jej modyfikacje) nie uwzględnia m.in.:

-    istnienia połączeń stawowych w kończynach górnych,

-    zakresów kątowych w stawach,

-    asymetrii funkcjonalnej i dynamicznej ciała,

-    istotnych części narządu ruchu, np. szyi, których obciążenie jest przyczyną schorzeń narządu ruchu w licznych grupach zawodowych.

Podstawowymi zaletami metody są:

-    łatwość i prostota stosowania,

-    możliwość zbierania wyników bez zaangażowania obserwowanego pracownika,

-    możliwość uzyskania jednoznacznej informacji w ramach przyjętych uproszczeń,

-    powtarzalność i porównywalność wyników obserwacji.

Stąd mimo licznych ograniczeń i istnienia wielu nowych metod [m.in. 13, 14, 27, 30, 37, 81, 113] metoda OWAS jest nadal chętnie i powszechnie stosowana do badania obciążeń posturalnych na stanowisku pracy.

¹Z doświadczenia wiadomo, że na opis obciążenia czterocyfrowym kodem potrzeba od kilku do kilkunastu sekund.